@Prigradsko naselje Bilmišće locirano je na desnoj obali rijeke Bosne jugoistočno od
centra Zenice između naselja Radakovo i naselja Odmut pozicioniranog na lijevoj
obali rijeke Bosne,Pretpostavka je da naziv naselja vuče iz slavenskog jezika od dvije
riječi: bilo mišće tj(bijelo mjesto),...zbog čega bijelo,nisam siguran,no prema
pronađenim informacijama vezuje se za otkrivenu ranokrščansku baziliku na području Bilimišća, koja je bila građena od bijelog kamena, o čemu više u nastavku ovog videa.
U popisu Bosanskog sandžaka iz 1468/9. g.“ ne spominje se da je bilo naseljenog
mjesta na ovom lokalitetu, kao ni u popisu iz 1604. g. ,gdje tek popisom od 1895. g.
Bilmišće je popisna opština pod koju se ubrajaju i stanovnici Radakova, Gromilica i
Musale,a u istom popisu navedeno je oko četrdesetak kuća sa 261 stanovnikom.

-1892. godine na području Zenice vršeni su arheološki iskopi koja je vodio Ćiro
Truhelka. hrvatski arheolog, povjesničar i povjesničar umjetnosti,rođen 02.februara
1865 u Osijeku .Pisao je o prapovijesnim, rimskim i srednjovjekovnim nalazima, o
turskim ispravama, stećcima, rimskom i srednjovjekovnom novcu, bosančici, a bavio se i albanologijom., preminuo je 18. septembra 1942., u Zagrebu, Hrvatska.Prilikom pomenutih iskopa na lokalitetu Bilimišća otkrivena je ranokrščanska bazilika iz Rimskog doba, a koja je napravljena kao dvojna bazilika kao prava rijetkost među dosad poznatim kršćanskim crkvama, koja rijetkost ove građevine se ogleda u činjenici da su do danas poznate samo još dvije takve crkve, ona sv. Ulricha i Afre u Augsburgu i crkva sv. Stošije u Zadru.
Otkrićem ove bazilike rasvijetljene su mnoge nejasnoće, posebno ona o lociranju
rimskog municipija Bistua Novae. Konkretna arheološka istraživanja otkrila su bazilike, odnosno identične crkve koje stoje jedna uz drugu,a prema dosadašnjim
nalazima poznato je da je jedna služila kao župna, a druga kao stolna crkva.
U samoj crkvi su nađena i dva epigrafska natpisa od kojih je jedan značajan za
rasvjetljavanje lokaliteta Bistue, odnosno natpisi DEC. MUN. BIS. koji govore u
prilog pretpostavci da se na području današnjeg grada Zenice može locirati središte rimskog municipija i ranokršćanske biskupije, dok se nasuprot naselja Bilmišće na lijevoj obali rijeke Bosne, u naselju Odmut pronađeni tragovi stare rimske kaldrme tj. vio munita.
Bistua Nuova je jedan od tri najznačajnija starorimska municipija i središta kršćanskih
biskupija u Bosni, Bistuenske biskupije, dok o njenoj važnosti svjedoči nam i podatak
da je njezin biskup Andrija (Andreas) sudjelovao i bio potpisnikom solinskih sinoda iz
530. i 533. godine.

свернуть