1980 Darbesi
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği bir askeri darbe olan 12 Eylül Darbesi; aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nde başarıya ulaşmış son askeri darbedir. 12 Eylül gecesi saat 03.00’de PTT ve TRT gibi iletişim kurumlarının ele geçirilmesiyle başlamış; ardından İçişleri Bakanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü’ne el konulmuş ve son olarak da Başbakan Süleyman Demirel’in konutu ele geçirilmiştir.
12 Eylül 1980 Darbesi Nedenleri
Ülkede yaşanan siyasi cinayetler ve toplum içinde artan şiddet olayları.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin uzun bir süre yeni cumhurbaşkanını seçememesi ile artan siyasi istikrarsızlık.
Ülke genelinde yaşanan güvenlik sorunları ve yaşanan silahlı çatışmalarda öldürülen insan sayısının günde ortalama 10’a ulaşması.
Konya’da düzenlenen Kudüs’ü Kurtarma Günü adlı bir etkinlikte, İstiklal Marşı’nın söylenmesinin engellenmesi ve toplanan kalabalığın şeriat istemesi.
Yaşanan derin ekonomik kriz.
12 Eylül Darbesi Özeti
12 Eylül gecesi saat 03.00’te başlayan askeri darbe; önce iletişim kurumlarının ele geçirilmesiyle başlamış ve son olarak da İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Başbakanlık konutunun kontrol edilmesiyle, saat 4 sularında tüm turda duyurulmuştur.
Başarıyla sonuçlanan darbenin ardından parlamentodaki tüm milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırılmış, Süleyman Demirel’in başbakan olduğu hükümetin faaliyetlerine son verilmiş ve ülke genelinde sıkıyönetim ilan edilmiştir.
Darbenin hemen ardından Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ile Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanları olan Nurettin Ersin, Tahsin Şahinkaya ve Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluşan Milli güvenlik Konseyi oluşturulmuştur. Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ise hem MGK’nın başkanı hem de devlet başkanı olarak ilan edilmiştir.
12 Eylül Darbesi Sonuçları
Türkiye Cumhuriyeti’nde gerçekleşen son başarı darbe olan 12 Eylül Darbesi sonuçları şu şekildedir:
Tüm yurtta sıkıyönetim ilan edilmiş ve sokağa çıkma yasağı getirilmiştir.
Tüm parlamento ve milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırılmıştır.
Tüm siyasi partilerin ve tüm derneklerin faaliyetleri askıya alınmıştır.
Tüm sendikal faaliyetler durdurulmuş; grev ve lokavt yasaklanmıştır.
Birçok kurum ordu tarafından denetim altına alınmıştır.
Dört büyük partinin liderleri olan Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş ve Necmettin Erbakan Ankara’dan uzaklaştırılmıştır.
Darbe sonrası çok sayıda sağ ve sol görüşlü kişi tutuklanmıştır ve bu kişiler anarşi yaratmak, şeriat istemek ve bölücülük gibi suçlamalarla yargılanmışlardır.
1980 darbesi sonrası ülkenin tekrar çok partili demokrasiye dönmesi 6 Kasım 1983 tarihinde yapılan seçimler ile mümkün olmuştur.
Peki, 12 Eylül 1980 Darbesinde kaç kişi ölmüştür? 1980 yılında gerçekleşen askeri darbe sonucu gerçekleşen yargılamalar neticesinde 7000 kişinin idamı istenmiş fakat sadece 48’i idam edilmiştir. Bunun yanında cezaevlerinde yaklaşık 300 kişi hayatını kaybederken bu sayının 171’i işkence sonucu hayatını kaybetmiştir.
Video düzenleme: Kadir Tanrıkulu
