خانه توکلی مشهد
فردی به نام احسان خان قرایی در سال ۱۲۲۱ کار طراحی و معماری بنای این خانه را انجام داد ولی اولین مالک آن تاجری به نام کشمشیان بود. کشمشیان یکی از تجار معروف خشکبار در آن دوران بود و تا دوره پهلوی اول در این خانه اقامت داشت. بعد از فوت او این خانه توسط شخصی به نام توکلی خریداری شد که اکنون این خانه را با نام او می شناسند. از زمانی که توکلی این خانه را ترک کرد سرنوشت این بنای تاریخی به تاریک ترین دوران خود مبدل شد و چندین سال به صورت متروکه ماند.
همین متروکه ماندن، رفت و آمد کارتن خواب ها و روشن نبودن چراغ های خانه به شایعات و داستان های ترسناکی دامن زد ولی شهرداری این ساختمان را خرید و دست به مرمت و بازسازی آن گذاشت. شاید برایتان عجیب باشد ولی خانه توکلی دارای اسکلتی چوبی است و هنوز بعد از قریب به ۲ قرن توانسته هویت خود را به خوبی حفظ کند. البته این خانه ۲ بخش زمستان نشین و تابستان نشین داشت که فضای تابستان نشین آن تخریب شده است. همانطور که در معماری آثار دوران قاجار رایج بوده، نمای این بنا نیز با ایوان ها و ستون های گچ بری شده مزین شده و کاشی کاری و آجر کاری نفیسی در تزیینات ساختمان به کار رفته است.
داخل این خانه ۲ طبقه اتاق های چوبی متعددی وجود دارد که تعدادی از آن ها فضای قدیمی مکتب خانه ها را به نمایش گذاشته اند. در مکتب خانه ملاباجی مجسمه مومی بانوانی را می بینیم که با لباس های محلی آن دوران گرد هم نشسته اند و به تحصیل مشغولند. مکتب خانه ملا نیز مکتب خانه های پسرانه را به تصویر کشیده است. در قسمت های دیگری از خانه توکلی نحوه فلک زدن در مکتب خانه ها و آموزش خوشنویسی نیز به نمایش در آمده است.
آدرس استان خراسان رضوی، شهر مشهد، سمت حرم مطهرخیابان نواب صفوی، نواب صفوی 7
