فصل پنجم ـ در مدیر تصفیه‌ماده 440 ـ محکمه در ضمن حکم ورشکستگی یا منتها در ظرف 5 روز پس از صدور حکم، یک نفر را به سمت مدیریت تصفیه معین ‌می‌کند.
در صورتی که تصفیه به وسیله اداره تصفیه امور ورشکستگی انجام شود، مقررات این فصل،در موارد سکوت قانون تصفیه امور ورشکستگی، مورد استناد قرار می‌گیرد. (ر.ک: ماده 12 قانون تصفیه امور ورشکستگی)
به موجب ماده 1 آیین‌نامه موادی از قانون تجارت در خصوص تصفیه امور ورشکستگان مصوب 1311/3/16 وزارت عدلیه: «اشخاصی که با تاجر ورشکسته قرابت نسبی یا سببی تا درجه چهارم دارند، یا طلبکاران ورشکسته هستند، نباید به مدیریت تصفیه معین شوند».
برخلاف «عضو ناظر» که مطابق ماده 427 می‌بایست حتماً در حکم ورشکستگی، معین شود، مدیر تصفیه را می‌توان در ظرف پنج روز پس از صدور حکم ورشکستگی نیز تعیین کرد.
صورت‌جلسه نشست قضائی، برگزار شده توسط استان اصفهان/ شهر گلپایگان، تاریخ برگزاری ۱۳۸۴/۱۰/۰۲
موضوع: شخصیت حقیقی مدیر تصفیه
پرسش: آیا مدیر تصفیه را در امور حسبی می‌‌‌‌‌توان شخص حقوقی تلقی کرد؟
نظر هیئت عالی: ظاهراً سؤال مربوط به مدیر تصفیه در امور حسبی است نه ادای تصفیه امور ورشکستگی در این‌جا مدیر شخص واحدی است که امور تصفیه را انجام می‌‌‌‌‌دهد و شخص حقیقی است.
نظر اکثریت: نظر به این‌که قانونگذار در ماده 362 قانون امور حسبی به صراحت، اشاره به فـرد کرده، با عنایت به وظایف و اختیارات مدیر تصفیه که بالطبع از شخص انسان بر می‌‌‌‌‌آید نمی‌توان شخص حقوقی را به عنوان مدیر تصفیه تعیین کرد.
نظر اقلیت: از آن‌جا که وظایف مدیر تصفیه و مدیر ترکه نه به موجب قانون و نه بر حسب طبیعت، ویژه شخص طبیعی و حقیقی نیست و طبق ماده 588 قانون تجارت اشخاص حقیقی از کلیه حقوق وظایف قانونی برای افراد، برخوردارند، استفاده از ماده مزبور و با عنایت به وحدت ملاک ماده 1247 قانون فوق که شخص حقوقی را به عنوان ناظر بر امور مولی‌علیه پیش‌بینی کرده و تعمیم آن به مورد مدیر تصفیه و تعیین اشخاص حقوقی به عنوان مدیر تصفیه منع قانونی ندارد و اداره ترکه توسط نمایندگان شخص حقوقی صورت می‌‌‌‌‌پذیرد.
توجه: مطابق ماده 588 ق.ت. اصل بر این است که شخص حقوقی می‌تواند همانند شخص حقیقی دارای کلیه حقوق و تکالیف شود مگر در مواردی که ثابت شود که این حقوق و وظایف بالطبیعه مختص انسان است. از اینرو به استناد ماده 588 ق.ت. مدیر تصفیه می‌تواند شخص حقوقی باشد. استفاده از ملاک ماده 1247 ق.م. (اعمال نظارت توسط هیأت یا مؤسسه) برای اثبات این امر صحیح نیست؛ زیرا وظایف مدیر تصفیه برخلاف عضو ناظر، امور اجرایی است نه نظارتی.
صورت‌جلسه نشست قضائی، برگزار شده توسط استان قم/ شهر قم، تاریخ برگزاری ۱۳۸۶/۰۸/۰۵
موضوع: انحلال شرکت و تعیین مدیر تصفیه
پرسش: با توجه به این‌که انحلال شرکت مستلزم تصفیه دارایی شرکت است، آیا دادگاهی که حکم به انحلال شرکت صادر می‌کند تکلیفی برای تعیین مدیر تصفیه دارد یا این‌که تصفیه شرکت منحل شده به عهده مدیران شرکت است؟ بر فرض اگر تعیین مدیر تصفیه وظیفه دادگاه باشد ولی متقاضی انحلال شرکت اعلام نماید که شرکت فاقد هرگونه اموال و دارایی است و حتی سرمایه اولیه هم از بین رفته است آیا دادگاه جز صدور حکم به انحلال شرکت وظیفه دیگری دارد؟
نظر هیئت عالی: به موجب مقررات قانون تجارت در صورتی‌که شرکت تجاری از تأدیه وجوهی که برعهده او است عاجز شود ورشکسته تلقی می‌شود و برحسب تقاضای طلبکاران حکم ورشکستگی شرکت صادر می‌شود. از تاریخ صدور حکم ظرف پنج روز باید برای شرکت ورشکسته مدیر تصفیه تعیین گردد زیرا اصل بر این است که شرکت ورشکسته دارایی و اموالی دارد و فقدان دارایی شرکت امر استثنایی است لذا تعیین مدیر تصفیه برای شرکت ورشکسته، قانونی است.
نظر اتفاقی: گاهی اوقات یک شرکت در اداره ثبت شرکت‌های ثبت گردیده است ولیکن علی‌رغم ثبت وجود خارجی ندارد و به طور صوری تشکیل شده است در این موارد انحلال شرکت سالبه به انتفای موضوع است و به تبع آن تعیین مدیر تصفیه هم منتفی است.
اگر شرکت واقعاً وجود خارجی داشته باشد تا وقتی که دادگاه مراجعه نشده و شرکت با اراده طرفین منحل گردیده خود مدیران امر تصفیه را برعهده می‌گیرند و یا مدیر تصفیه تعیین می‌کنند اما اگر امر انحلال توسط دادگاه صورت گیرد به ناچار باید مدیر تصفیه هم تعیین شود و اعلام خواهان انحلال مبنی بر این‌که شرکت فاقد دارایی است و یا سرمایه از بین رفته و شرکت بدهکاری ندارد و غیره مجوزی برای عدم تعیین مدیر تصفیه نیست و در هر صورت تعیین مدیر تصفیه لازم است منتها اگر در اساسنامه قید شده باشد در صورت انحلال شرکت فرد خاصی مدیر تصفیه است، دادگاه می‌تواند همان فرد را به عنوان مدیر تصفیه تعیین نماید و قید شخصی خاص الزامی برای دادگاه نمی‌آورد.
توجه:
1- در ماده 412 ق.ت. «توقف از تأدیه وجوه بر عهده تاجر» ضابطه ورشکستگی عنوان شده است، نه عجز از تأدیه وجوه.
2- بدون تعیین مدیر تصفیه و شروع امر تصفیه و بررسی دقیق مطالبات و دیون شرکت نمی‌توان عجز شرکت از پرداخت را احراز کرد.
3- شرکتی که بطور صوری در اداره ثبت شرکتها ثبت شده است، در حدود سرمایه اعلام شده که آورده شرکاء است، وثیقه طلب طلبکاران است و شرکاء باید آن را تأمین کنند، بنابر این شرکتهای کاغذی و صوری، در حد داایی اعلام شده به اداره ثبت شرکتها، شرکت واقعی محسوب و سرمایه آنها تضمین طلب طلبکاران است.

در قانون تجارت از «تصفیه اختصاری» ذکری به میان نیامده است اما می‌توان از ملاک ماده 23 قانون تصفیه امور ورشکستگی، در مواردی که مدیر تصفیه عهده دار امر تصفیه است، برای فروش اموال، بدون رعایت تشریفات، استفاده کرد.

свернуть