Biri var idi, əvvəl səsi Xırdalan məscidindən eşidildi, sonra bu səs Azərbaycana yayılıb milyonlarla adamın ruhuna yatdı. Biri var idi - meyxana tarixinin bu günə qədər yetişmiş ən böyük sənətkarı – Aydın Xırdalanlı...

Quliyev Aydın Hacı oğlu 1977-ci il iyulun 31-də Abşeron rayonunun Xırdalan qəsəbəsində dünyaya gəlib. Ailədə 3 qardaş, bir bacı olublar. Xırdalan kənd məscidinin yanında yaşayıb, 1 saylı orta məktəbdə oxuyub. O, uşaqlıqda bəstəboy və arıq bir uşaq olub.

Aydın Xırdalanlı Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Bədii yaradıcılıq fakültəsinin kütləvi tamaşalar rejissorluğu ixtisasında təhsil alıb.

Tələbəlik illərində namaz qılırdı. Şəxsi istedadı və ustadı Azər Sanidən aldığı dərs sayəsində dini ehkamları və qəzəliyyatı yaxşı bilirdi. Dini məsələləri də kifayət qədər səlis ifadə etməyi, dini mövzuları ustalıqla nəzmə çəkməyi vardı. Xırdalanda Cümə məscidinin gözətçisi olub, məsciddə azan verdiyi vaxtlar da var idi.

Meyxanaçılar arasında yaşadığı ərazinin adını təxəllüs kimi götürmək dəbi Aydının “Xırdalanlı” təxəllüsünü götürməsindən sonra başlayıb.

Bu gün Aydın Xırdalanlı xridarlar və meyxanaçılar tərəfindən meyxana tarisixinin gəlmiş-keçmiş ən güclü meyxanaçısı kimi qəbul edilir. Onu əvəzedilməz edən həm dini, əruz və ədəbi bilgilərinin dərin olması, bu müstəvidə yetərincə sanballı söz demək istedadı, həm də toyxanalarda, deyişmələrdə rəqiblərini əyləncəli şəkildə məğlub etmək bacarığı idi. O, hər meydan üçün lazım olduğu formada deməyi bacarırdı. Aydın meyxana tarixinin ən maraqlı yarışmalarından olan “De, gəlsin” yarışmasının ilk qalibidir. O, dediyi unikal ev tapşırıqları ilə də meyxana tarixinə düşdü. Onun yazdığı ev tapşırıqları mövzu, gündəm xətrinə deyilən sözlər deyildi. Ona görə də bu gün də istifadə olunmaqdadır

Allah Aydına əruz, meyxana istedadını kompleks vermişdi. Onun həm şimşək kimi istedadı, həm dəvə səbrilə topladığı biliyi, həm də qədimdən bu günə ahəngini dəyişməyən bulaq kimi avazı var idi. Aydın bu keyfiyyətləri cəmləyib, hər gün bir üfiq fəth edirdi. Lakin bu vergilərin bədəli də çox ağır olacaqdı, bəlkə də fələk onu ən çox qorxduğu o dünyaya günahsız yollamaq üçün bu dünyada yetərincə ağrıya, əzaba, cəhənnəmə düçar etdi. Ömrünü son bir neçə ilini tükənməyən ağrılar, depressiya ilə yaşadı.

Aydının meyxana tarixinə düşəcək parçalarından bir işi də indi təqdim edəcəyimiz parçadır. Bu parçada əruzu rok enerjisi ilə birləşdirən meyxanaçı ortaya öz müstəvisində inqilabi bir məhsul çıxarır.Nə Aydınından qabaq, nə də bu günə qədər heç bir meyxanaçı Aydın qədər meyxana üçün zəhmət çəkməyib. Söhbət ortada olan məhsuldan gedir:

“Kaş əvvəlki vaxtlarıma qayıdaydım. 1995-ci ildə ağlı başında adam idim. Füzulinin kitablarını oxuyub ağlayırdım. Çoxlu mütaliə edirdim. Məsciddə namaz qılıb Allaha dua edirdim. Allah dualarımı eşitdi və mənə şöhrət göndərdi. 2001-ci ildə namazı unudub, meyxana deməyə başladım. Kaş ki, o şöhrət heç məni tapmayaydı. Dəyişdim.”

Artıq 2019-ci ilin Novruzu idi. Qaraciyəri və digər orqanları tamam sıradan çıxmışdı. Anası onun ölüm saatlarını bu cür təsvir edir: “Səhər dedi, nəfəsim çatmır. Ayaqla gedə bilmədiyini dedi və təcili yardım çağırdıq. Reanimasiyaya apardılar. Qayıtdı yenə evə, elə bil əzrayıl onu evdə gözləyirmiş. Qaraciyər, böyrək və dalaqları şişmişdi. Telefonla həkim dedi, iynə filan vurdurduq. Bacısına dedi ki, telefonu gətir, Şah İsmayıl Xətainin həyatını qoy, baxım. Sən demə, Şah İsmayıl Xətai də hansısa ayın 23-ü ölüb. 5 dəqiqə ona baxmışdı, bir də gördüm çağırır, qaçdıq. Gördüm, Aydın yoxdur, getdi. Ağzına, burnuna nəfəs verdim, gördüm yoxdur. Təcili yardım çağırdıq, gec idi”.

Aydın Xırdalanlı 23 mart 2019-ci ildə, axşam saatlarında dünyasını dəyişir. Böyük bir izdihamın müşayəti ilə doğma məkanı Xırdalanda dəfn olunur. Ölümündən sonra Xırdalan məscidinin axundu, Aydının ustadı Azər Xırdalanlının verdiyi müsahibə də Aydını sevənlər tərəfindən birmənalı qəbul edilmədi. Axund Azər müsahibəsində Aydının sənətkarlığını vurğuladıqdan sonra təəssüf edir ki, o dünyada insanları şeirlə, qəzəllə deyil, bəndə kimi sınağa çəkirlər.

Bu müsahibədə Aydını sevənlərin bir hisssini qıcıqlandıran məqam bu sözləri meyxanaçının ustadının deməsi oldu. Axudun dediyi həqiqət idimi? Təbii. Amma Azər Xırdalanlı bu müsahibəni axund kimi vermişdi, yoxsa Aydının ustadı, dostu kimi? Azər Xırdalanlı fikrini daha yumşaq formada ifadə edə bilərdimi? Bu suallar ətrafında düşünmək olar...

Biri var idi, oturub, durub özünə anidən gələn məşhurluğu qınayırdı. Çünki o bu məşhurluqdan istifadə edib laqeyd şəkildə, yana, arxaya baxmadan yalnız özünü düşünərək gedəcək adam deyildi. O ətrafına laqeyd qalmadı və onun mövqeyində olan bir adam üçün bu faciə idi. Öz faciəsini görən Aydın uçan göyərçin yerdə dən yeyən tayını gördükdə qanad salan kimi bəlasının üstünə qondu...

свернуть