Τίτλος Ὁμιλίας: «Πλάτων, ‘Φαῖδρος ἢ περὶ καλοῦ’» καί ‘Τίμαιος ἢ περὶ φύσεως’» (Παραδόθηκε τὴν 19η Δεκεμβρίου 2023 στό Λαϊκό Παν/μιο/Ἑταιρεία τῶν Φίλων τοῦ Λαοῦ)
Εἰσηγήτρια: Ἄννα Μαρκοπούλου, Δρ Ἐπιστημῶν τῆς Ἀγωγῆς Παν/μίου Σορβόννης Παρισίων
Ἡ ἐπιλογή καθώς καί ἡ ἀπόδοσις τοῦ συνόλου τῶν χωρίων ποὺ ἀκολουθοῦν ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα στὰ νέα ἑλληνικὰ εἶναι τῆς εἰσηγήτριας.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Ὁ Πλάτων συνέγραψε τό ἔργο «Φαῖδρος ἢ περὶ καλοῦ» σέ ἡλικία ἑξήντα περίπου ἐτῶν, σχεδόν ἀμέσως μετά τήν ἔκδοση τοῦ δεκάτομου ἔργου του «Πολιτεία ἢ Περὶ Δικαίου». Μέ τό ἔργο αὐτό ἐμβαθύνει ἀκόμη περισσότερο τό παιδαγωγικό του ἔργο στήν Ἀκαδημία καί ἀναδεικνύει σέ βάθος τόσο τήν διαλεκτική φιλοσοφία ὅσο καί τήν λειτουργία τῆς τριμεροῦς ψυχῆς πού εἶχε ἤδη ἀρχίσει νά ἐπεξεργάζεται στήν «Πολιτεία». Στό ἔργο αὐτό τῆς ὡριμότητός του, ὁ Πλάτων ἀναδεικνύει τόν βαθύτερο σύνδεσμο τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς μέ τό σύμπαν καί, περαιτέρω, μέ τήν ψυχή τοῦ σύμπαντος, ἕναν σύνδεσμο πού ἀναλύει σέ βάθος στό ἔργο του «Τίμαιος ἢ περὶ φύσεως». Στόν «Φαῖδρο», ἡ ψυχή ἀναδεικνύεται ὡς ἡ ἀθάνατη «πηγή» καί ἡ «ἀρχή» ὅλων τῶν ἄλλων ὄντων πού κινοῦνται, ἐφόσον αὐτή κινεῖ τόν ἑαυτό της (αὐτοκίνηση), ἐνῶ ταυτόχρονα κινεῖ καί ὅλα τά ἄλλα. Σέ αὐτό τό ἔργο, ὁ Πλάτων ἀναπαριστᾶ τήν ψυχή μέ μιά μεγαλειώδη εἰκόνα: ὡς ἕνα ἅρμα πού τό σύρουν δύο φτερωτά ἄλογα, ὁδηγούμενα ἀπό ἕναν γνωστικό ἡνίοχο. Μέσω αὐτῆς τῆς εὔγλωττης εἰκόνας τοῦ ἅρματος, ὁ Πλάτων ἀναδεικνύει τήν λογική δύναμη τῆς ψυχῆς, πού ἀναπαριστᾶται ἀπό τόν ἡνίοχο, καθώς καί τόν τρόπο πού αὐτή ἡ δύναμη συνυφαίνεται μέ τίς δύο ἀντίρροπες καί ἀντιμαχόμενες δυνάμεις τῆς ψυχῆς, τίς βουλητικές, πού ἀναπαριστῶνται ἀπό τό λευκό ἄλογο καί τίς ἐπιθυμητικές δυνάμεις ἀντίστοιχα, πού ἀναπαριστῶνται ἀπό τό μαῦρο ἄλογο. Σέ αὐτό τό ἔργο, ὁ Πλάτων ἀναπαριστᾶ τίς δυνάμεις πού ἐνυπάρχουν, ὄχι μόνο στίς ἀνθρώπινες, ἀλλά καί στίς θεῖες ψυχές τῶν ἐγκοσμίων θεῶν, προκειμένου νά αναδείξει τά κοινά σημεῖα, ἀλλά κυρίως, τίς διαφορές μεταξύ τους. Ποῦ ὀφείλoνται, ὅμως, τόσο οἱ ὁμοιότητες ὅσο καί οἱ διαφορές μεταξύ τῶν θείων ψυχῶν τῶν ἐγκοσμίων θεῶν καί τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν; Ἡ ἀπάντηση δίδεται σέ ἕνα ἄλλο ἔργο τοῦ Πλάτωνος, τόν «Τίμαιο ἢ περὶ φύσεως», ἔργο πού ἀνήκει στήν τελευταία συγγραφική περίοδο τοῦ φιλοσόφου. Σέ αὐτό τό ἔργο, ὁ Πλάτων ἀναφέρει ὅτι ὅλες οἱ ψυχές, θεῖες καί ἀνθρώπινες, ἔχουν μιά κοινή οὐσία, μιά οὐσία ἐνδιάμεση μεταξύ τῆς «ἀμερίστου οὐσίας» τοῦ νοητοῦ κόσμου καί τῆς «περί τά σώματα μεριστῆς οὐσίας», πού εἶναι ἡ ἄλογη ζωή καί ἡ φύση καί, γι᾽ αὐτόν τόν λόγο, εἶναι ὅλες «ἀμφίβιες». Ἐπίσης, ὅλες εἶναι τριμερεῖς, ἐφόσον ἀνακύπτουν ὡς ἕνα τέταρτο μεῖγμα, πού εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς συμπτύξεως τῶν τριῶν ἀναμεμειγμένων ἀπό τόν δημιουργό στοιχείων: τῆς μικτῆς οὐσίας, τῆς μικτῆς ταυτότητας καί τῆς μικτῆς διαφορᾶς. Ἡ διαφορά μεταξύ τῶν θείων καί τῶν ανθρωπίνων ψυχών έγκειται στην διαφορά τῆς ποιότητος τοῦ ἅρματος τῆς ψυχῆς τους. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ διαφορά ἔγκειται στήν διαφορετική ἰσχύ τῆς συνδετικῆς δυνάμεως πού τούς προσέδωσε ὁ δημιουργός, ὅταν συνέπτυξε σέ μιά μορφή τά τρία ἐνδιάμεσα μείγματα σέ αὐτές.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
[ Ссылка ]
