Odmah po donošenju Zakona o imovini žrtava Holokausta bez živih naslednika, prvi zahtevi za povraćaj stigli su na adresu Agencije za restituciju, a među njima bio je i zahtev Jevrejske opštine Subotica. Za sada je reč o jednom predmetu, a prema rečima Roberta Sabadoša, predsednika Jevrejske opštine Subotica, trenutno se rade istraživanja i prikupljanje podataka i o drugoj imovini koja je pripala državi nakon rata. Odluka o povraćaju trebalo bi da bude donesena uskoro, budući da Zakon propisuje rok od šest meseci, odnosno godinu dana, ukoliko je reč o posebno složenom predmetu.
Zakon o otklanjanju posledica oduzimanja imovine žrtvama Holokausta koje nemaju živih zakonskih naslednika – pun je naziv Zakona koji je stupio na snagu 27. februara ove godine. Prema ovom Zakonu, imovina koja je pripadala stradalim Jevrejima, biće vraćena, u novcu ili u naturi, jevrejskim opštinama koje za to podnesu zahteve. Jevrejska opština Subotica prvi takav zahtev uputila je pre dva meseca i to za zemljište po pravu porodice Ungar, koja je bila veoma ugledna jevrejska porodica na teritoriji Bačke Topole, Stare Moravice i Pačira.
„Ti postupci su u toku, imali smo već i raspravu pred Agencijom za restituciju i sada je u toj fazi da se radi veštačenje u odnosu na neke površine zemljišta koje mogu da se vrate nazad. Za sada je samo reč o zemljištu, ostali zahtevi su u pripremi,“ napominje Robert Sabadoš.
Imovinom, odnosno prihodima od imovine, raspolagaće Jevrejska opština, i to za namene koje su taksativno nabrojane u Zakonu.
„Biće upotrebljeni za, na primer, obeležavanje značajnih datuma Holokausta, za naučno – istraživačke projekte, za stipendiranje studenata i mladih talenata u Srbiji, dakle nije to vezano samo za jevrejsku zajednicu. Ujedno, koristiće se i za finansiranje same jevrejske zajednice u Srbiji, kao i za pomoć onima koji su preživeli Holokaust, kao i za humanitarne potrebe. Dakle, u pitanju je jedna široka skala od deset tačaka koja je predviđena u Zakonu,“ objašnjava Sabadoš.
Osim Subotice, zahteve su podnele i druge jevrejske opštine, najviše Beograd – oko 40, zatim Novi Sad, Pančevo i Kikinda, dok su Sombor i Zemun u pripremi. Pre rata, u Subotici sa okolinom živelo je oko 6000 Jevreja, i gotovo svi su deportovani u koncentracione logore 1944. godine. Vratilo ih se samo 1080, a po nastanku Izraela više od polovine odselilo se u tu državu. Danas ova zajednica u Subotici broji 250 članova.
