Het inzaaien van bloemen en kruiden maakt met gras begroeide dijken sterker en beter bestand tegen overstromingen. Dat blijkt uit onderzoek van onder meer de Radboud Universiteit in Nijmegen, Wageningen University & Research, kennisinstituut Deltares en waterschap Rivierenland.
Als gevolg van de zeespiegelstijging en veranderende weerpatronen, met vaker extreme neerslag en langere perioden van droogte, voldoen de dijken in ons land niet langer aan de veiligheidseisen. Het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) voorziet in de versterking van vijftienhonderd kilometer dijk tot het jaar 2050. Met innovatie hoopt het HWBP die omvangrijke operatie minder kostbaar te maken en efficiënter te laten verlopen.
Het versterken van dijken verloopt tot nu toe volgens een vast stramien: er wordt zand aangevoerd en daarmee wordt het dijklichaam verhoogd of verbreed. Maar dat is in veel gevallen niet nodig, denkt de Nijmeegse hoogleraar experimentele plantenecologie Hans de Kroon. ‘Door meer bloemen en kruiden op de dijk te laten groeien, wordt die ook sterker’, stelt hij.
De sleutel van deze oplossing bevindt zich met name ondergronds: het gaat om de wortels, zegt De Kroon. ‘Grassen hebben oppervlakkige wortels, die van kruiden en bloemen breiden zich veel verder uit. De combinatie van beide hebben we nodig: door andere schimmels en bacteriën aan te trekken versterken ze elkaars groei en daarmee de stevigheid van de grond.’
De onderzoekers testten hun hypothese afgelopen maand aan de uiterwaarden van de Maas nabij het Gelderse Niftrik. In een paar dagen tijd werd een klein deel van de Maasdijk daar op gecontroleerde wijze overspoeld met 25 miljoen liter water. Dat leidde op het oog niet tot enige schade.
Bij een proef kort ervoor even verderop waren enkele plaggen weggeslagen, maar de resterende wortelstructuur beschermde de onderliggende aarde zodanig dat de veiligheid van de dijk niet was aangetast. ‘We hebben de dijk blootgesteld aan de ultieme stress door een overstroming na te bootsen die groter is dan hier überhaupt kán plaatsvinden, maar het lukte ons niet om schade aan te richten’, zegt De Kroon.
Een meer ecologische wijze van dijkversterking past goed in deze tijd. Waterschappen hebben behalve een verantwoordelijkheid voor de veiligheid immers ook een opgave op het gebied van duurzaamheid en biodiversiteit. De inzet van kruiden en bloemen in plaats van het aanvoeren van zand scheelt daarnaast een hoop transportbewegingen.
