जातप्रथाको जरा हिन्दु धर्मशास्त्रले ब्राह्मण, क्षत्रीय, वैश्य र शूद्रलाई क्रमानुसार राखेका छन, जसलाई वर्णाश्रम व्यवस्था भनिन्छ । शास्त्रकारहरू एक जातिको पुरुषले अर्को जातिकी स्त्रीसित समागम गरेर सन्तान जन्माउँदा विभिन्न जाति उत्पन्न भएको तर्क गर्छन् । वर्णाश्रमअनुसार उच्च जातको पुरुषले निम्न जातकी स्त्रीसित विवाह गर्न सक्छ । यस्तो बिहेलाई अनुलोम बिहे र यस्तो बिहेबाट जन्मेका सन्तानलाई अनुलोम सन्तान भनिन्छ । तर, निम्न जातको पुरुषले उच्च जातकी स्त्रीसित बिहे गर्न पाउँदैन । कदाचित् बिहे भएमा यस्तो बिहेलाई प्रतिलोम बिहे र यसबाट जन्मेका सन्तानलाई प्रतिलोम सन्तान भनिन्छ । यो मान्यता आधुनिक युगमा बेकार साबित भइसके पनि जातप्रथाको अन्तर्य भने त्यहीँ छ ।

‘उपाध्येको विधवा, जैसीको बिर्ता’

जस्तो कि ब्राह्मण पुरुषले रीत पुर्याएर मागी बिहे गरी ब्राह्मणी स्त्रीबाट जन्माएको सन्तान उपाध्याय ब्राह्मण नै हुन्छ । भगाएर ल्याएकी कुमारी बाह्मणी, विधवा ब्राह्मणी वा अर्काकी ब्राह्मणी, पुनर्विवाह भएकी ब्राह्मणी वा वैकल्या (बिहेको कुरा छिनिएपछि अस्वीकृत भई बिह नभएकी) बाट ब्राह्मणले जन्माएको सन्तान जैसी हुन्छ । वर्णाश्रम र लोक व्यवहारमा जैसीलाई दोस्रो दर्जाको ब्राह्मण मानिन्छ । अनि ब्राह्मण पुरुषले ठकुरी स्त्रीबाट जन्माएको सन्तान हमाल हुन्छ, क्षत्री स्त्रीबाट जन्माएको सन्तान खत्री हुन्छ ! #जातप्रथा #केहो_उपाध्यबाहुन #केहो_जैसिबाहुन #केहो_हमाल #केहो_खत्रि_क्षेत्रि #कसरि_हुन्छ_उपाध्याय_जैसि_खत्रि_हमाल #हमालजातयसरिरहन्छ #खत्रि_थर_यसरि_रहन्छ #हमाल_थर_यसरि_रहन्छ #उपाध्य #नेपालि_थरहरु #हिन्दुधर्म #ब्राह्मण_क्षत्रीय_वैश्य_र_शूद्र #यसरि_रहन्थ्यो_थर_विवाजन #Clear_of_Nepal #HemantaBikramAdhikari

свернуть