گزیده درس پنجاه و پنج
در درس گذشته بررسی روایات ابواب مختلف کتاب فضیلت علم به پایان رسید و استاد از این درس وارد «کتاب توحید» می‌شود که مرحوم کلینی در آن، ابواب مختلفی را ترتیب داده است. دو کتاب گذشته که مورد بحث و بررسی قرار گرفت درباره‌ای عقل و علم بود و هر دو از اهمیت زیادی برخوردار است. اولین بابی که در کتاب توحید به بحث گرفته می‌شود، باب «حدوث العالم و اثبات المحدِث» است که مرحوم کلینی در آن روایات زیادی گردآوری نموده است. استاد پیش از آنکه وارد ترجمه و تبیین روایات این باب شود، مفاهیم قدیم و حادث را توضیح می‌دهد، سپس در مورد قدم یا حدوث عالم مطالبی را ارائه می‌نماید. استاد بعد از ارائه‌ای مقدمه کوتاه به سراغ اولین روایات باب حدوث عالم و اثبات محدِث می‌رود و بخشی از آن روایت را ترجمه و تبیین می‌کند. «عَنْ عَلِيّ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ قَالَ لِي هِشَامُ بْنُ الْحَكَمِ كَانَ بِمِصْرَ زِنْدِيقٌ تَبْلُغُهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ(ع) أَشْيَاءُ فَخَرَجَ إِلَى الْمَدِينَةِ لِيُنَاظِرَهُ فَلَمْ يُصَادِفْهُ بِهَا وَ قِيلَ لَهُ إِنّهُ خَارِجٌ بِمَكّةَ فَخَرَجَ إِلَى مَكّةَ وَ نَحْنُ مَعَ أَبِي عَبْدِ اللّهِ فَصَادَفَنَا وَ نَحْنُ مَعَ أَبِي عَبْدِ اللّهِ (ع) فِي الطّوَافِ وَ كَانَ اسْمُهُ عَبْدَ الْمَلِكِ وَ كُنْيَتُهُ أَبُو عَبْدِ اللّهِ ...: هشام بن حكم گويد: در مصر زنديقی بود كه سخنانی از حضرت صادق (ع) به او رسيده بود به مدينه آمد تا با آن حضرت مباحثه كند در آنجا به حضرت برنخورد، به او گفتند به مكه رفته است، آنجا آمد، ما با حضرت صادق (ع) مشغول طواف بوديم كه به ما رسيد: نامش عبدالملك و كينهاش ابوعبدالله بود. در حال طواف شانه‌اش را به شانه امام صادق (ع) زد، حضرت فرمود: اسم تو چیست؟ گفت اسم من عبدالملك (بنده سلطان)، فرمود: كینه‌ات چیست؟ گفت: كنیه‌ام ابوعبدالله (پدر بنده خدا). حضرت فرمود: این ملكى كه تو بنده‌اش هستى از سلاطین زمین است یا سلاطین آسمان؟ هم‌چنین به من بگو پسر تو بنده خداى آسمان است یا بنده خداى زمین، هر جوابى بدهى محكوم هستی! (او ساکت ماند و در اینجا) هشام می‌گوید: به زندیق گفتم: چرا جواب امام را نمى‌گویى؟ از سخن من خوشش نیامد؛ امام صادق (ع) فرمود: چون از طواف فارغ شدم نزد ما بیا ...».
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «حدوث العالم و اثبات المحدِث» (روایت 1).
