Po śmierci Ottona III, jego następca, Henryk II porzucił utopijne koncepcje poprzednika. W stosunkach Polski z Cesarstwem nastąpiła radykalna zmiana. Jak się wydaje Bolesław Chrobry miał już wtedy przygotowany plan działania. Wykorzystując konflikty wewnętrzne w Niemczech, w latach 1002-1003 rozszerzył swój stan posiadania. Opanował Miśnię, Milsko i Łużyce. Henryk II, co prawda, niespodziewanie szybko rozprawił się z rywalami, jednak Milsko i Łużyce pozostały przy Polsce jako lenna. Miśnia wróciła pod skrzydła Henryka. W 1003 roku Bolesław sięgnął po Czechy. Panujący tam Bolesław Rudy nie był zbyt popularny po krwawych rozgrywkach z opozycją. Chrobry zaś, znany w Czechach wnuk Bolesława Srogiego, miał tam wielu zwolenników. Zwabił rywala do Krakowa i uwięził go, obejmując tron w Pradze. Moment ten uważa się za szczytowy w karierze politycznej Chrobrego. Był bowiem władcą dwóch największych państw zachodnio-słowiańskich, panem Milska i Łużyc, mającym silne wpływy w Miśni. Henryk II zaakceptował ten stan rzeczy, żądając jedynie potwierdzenia hołdu lennego z Czech. Odmowa Bolesława dała początek wieloletniemu konfliktowi zbrojnemu. Ocena tej decyzji Chrobrego budzi spory wśród historyków. Odrzucić należy opinię o realizacji idei wielkiego państwa Słowian zachodnich dla ich obrony przed ekspansją niemiecką. We wczesnym średniowieczu nie istniało nic takiego jak ogólnosłowiańska wspólnota interesów. O hegemonię na zachodniej Słowiańszczyźnie rywalizowały ze sobą w bezwzględny sposób trzy siły: chrześcijańskie Czechy i Polska oraz pogański Związek Wielecki. Cesarstwo umiejętnie wygrywało te konflikty, poszerzając swój stan posiadania na wschód. Chrobry, będąc wytrawnym politykiem, wykorzystywał sytuację i opierając się na przyjaźniach wśród niemieckich wielmożów, rozszerzał swój stan posiadania. Rozumiał, że wszystkie jego zdobycze są akceptowane jedynie z pozoru. Zdawał sobie sprawę, że hołd złożony Henrykowi nie pogorszy jego pozycji. Bolesław liczył na słabość Henryka i siłę popieranej przez siebie opozycji w Cesarstwie. Henryk jednak uporał się z przeciwnikami i wkroczył do Czech. Wybuchło tam powstanie przeciw Chrobremu, który sam ledwie uszedł z życiem. Jedynie Morawianie opowiedzieli się po jego stronie w tym konflikcie. Przebieg tej fazy wojny nie jest korzystny dla Bolesława. Henryk opanował Czechy, Milsko i Łużyce. Na Pomorzu Zachodnim wybuchł bunt; Wolin opowiedział się po stronie Cesarstwa. W 1005 roku wojska Henryka II w towarzystwie posiłków czeskich i wieleckich stanęły pod Poznaniem. Rozpoczęto rokowania, w których Bolesław okazał się twardym przeciwnikiem. Sprzyjały mu poczynania przyjaciół w otoczeniu cesarza. Chwilowy kompromis pozwolił obu stronom zebrać siły do dalszej walki. Bolesław knuł intrygi wśród opozycji niemieckiej i wśród wrogów cesarstwa we Włoszech. Henryk sprzymierzył się z pogańskimi Wieletami i Rusią Kijowską - wschodnim sąsiadem Polski. Drugi etap zmagań, zakończony pokojem merseburskim w 1013 roku przywracał Bolesławowi Milsko i Łużyce. Spowodował też spustoszenie Śląska, Miśni i Saksonii. Umocniwszy swoją pozycję koroną cesarską, Henryk II podjął jeszcze dwie wyprawy na Polskę (1015,1017). Poniósł w nich wielkie straty i nie złamał oporu Chrobrego. Szczęśliwie dla Polski, do wojny nie wmieszała się Ruś Kijowska zajęta sprawami wewnętrznymi. Pokój w Budziszynie (1018 rok) zakończył wojny polsko-niemieckie. Milsko i Łużyce pozostały przy Polsce.

свернуть