فصل دوم/ آغاز عشق فرهاد، آمدن شيرين به تماشاي فرهاد،زاري كردن فرهاد از عشق شيرين،آگاهي يافتن خسرو از عشق فرهاد، راي زدن خسرو در كار فرهاد، طلب كردن خسرو فرهاد را،و مناظره خسرو با فرهاد
--------------------------------------------------
نظامی شاعری بی‌همتا در پرداختن مضمون عشق است؛ اتفاقی شگرف که در زمانه‌‌ی ما با مضامین دیگر مخلوط شده و دست‌‌پسود گشته است. نظامی در منظومهی بی‌‌نظیر «خسرو و شیرین» به‌پاس قدردانی در پایداری عشق، جدال و نزاع بین شیرین (که شخصیت تمثیلی آفاق است) با خسرو (که نمادی بی‌‌رنگ از حاکم دربند است) را ترسیم کرده است و در این راه بخش حماسی و تاریخی قصه را نیز فراموش نکرده است. اگر می‌‌خواهید راه‌‌‌و‌‌رسم و سلوک عاشقی را دریابید، به این عشق تمثیلی و زیبا رجوع کنید.
منظومهی خسرو و شیرین علاوه بر این که از ارزش ادبی و غنایی بسیار بالایی برخوردار است، روایت داستانی بسیار جذاب و گیرایی هم دارد و ما را به تاریخ سرزمینمان وصل می‌کند؛ تا جایی که می‌توانیم تصویر جامعی از ایران در زمان ساسانیان را هم ببینیم.
یکی از مسائل برجسته در این کتاب، جایگاه زن در ایران باستان است. زنان در آن دوران، هم‌پای مردان، صاحب قدرت و تصمیم‌گیری بودند. حتی در انتخاب همسر و دل‌داده‌ی خود، این خودِ زنان بودند که سرانجامتصمیم‌گیری می‌کردند. عزت نفس و آزادی زنان تا حدی بود که دختری مثل شیرین به‌تنهایی سوار اسب می‌شد و به شکار می‌رفت. همچنین در این کتاب اشاره شده که چطور ستمگری، گردن‌کشی و زیاده‌خواهی سران کشور باعث تباهی قدرت و ثروت ایران شده و راه را برای نابودی سلسله‌ای چندصدساله باز کرده است.
***
نظامی در سرودن این منظومه با دقت و حساسیت بسیار بالایی سعی کرده از کلمات و عبارات ناب و هم‌نشینی‌های دل‌‍چسب استفاده کند. او به‌دلیل خلاقیت در ساخت ترکیبات تازه و بدیع، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات فارسی دارد. نظامی قدرت تخیل و تصویرسازی قوی و منحصربه‌فردی دارد. مهارت او در توصیفات گیرا، آن هم در قالب ابیاتی پر از وزن و قافیه، ستودنی و تکرارنشدنی است. در اشعار نظامی درون‌مایه‌های فلسفی هم دیده می‌شود. او از زبان پرتکلف فلاسفه برای رساندن پیامش استفاده نکرده است. او در دل همان کلمات ساده و آهنگین مفاهیمی مانند دم را غنیمت شمردن، زودگذر بودن عمر، بی‌اعتباری جهان و گذرابودن آن را بیان کرده است
