بەپێی دوایین هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكانی كەركووک، كە ساڵی ‏‏2023 كراوە، دەنگی كورد لە بەرامبەر عەرەب ‌و توركمان زۆر زیاترە، ‏بەجۆرێك لەو هەڵبژارنە دا پێكهاتەی كورد 243 هەزار ‌و 113 دەنگی هێناوە ‌و ‏بەوەش رێژەكەی گەیشتە 44٪.

دوای كورد، پێكهاتەی عەرەب دێت كە ‏‏212 هەزار‌و 89 دەنگی هێناوە ‌و رێژەكەی 38٪ـە. دوای ئەوانیش بە پلەی ‏سێیەم دەنگی پێكهاتەی توركمان دێت كە 97 هەزار ‌و 870 دەنگی ‏بە رێژەی 18٪ هێناوە، بەڵام ئەوەی جێگەی سەرنجە، ژمارەی خوێندكار ‌و ‏خوێندنگە كوردییەکانی سنووری پارێزگاكە بەتایبەت بەراورد بە خوێندنی ‏عەرەبی زۆر لە پاشترە.

هەرچەندە، بەڕێوەبەری خوێندنی كوردی لە ‏كەركووک لەم بەرنامەیە دا بە شانازییەكی زۆرەوە باسی لەوە دەكرد لە 550 ‏قوتابخانەی كوردی زیاتر لە 100 هەزار قوتابی كوردیان هەیە، بەڵام ‏مامۆستایەكی هەمان بەرنامە وێنەكە پێچەوانەی ئەوە دەبینی ‌و ئاشكرای ‏دەكات كە ژمارەی قوتابیان ‌و قوتابخانەكانی خوێندنی عەرەبی بەراورد بە ‏قوتابیان ‌و قوتابخانەكانی خوێندنی كوردی زۆر زیاترە ‌و گوتی: "لە سنووری ‏پارێزگای كەركووک عەرەب نزیكەی 2,200 قوتابخانە ‌و 650 بۆ 700 هەزار ‏قوتابییان هەیە، ئێمەش باسی 100 هەزار قوتابی ‌و 550 قوتابخانەی ‏خوێندنی كوردی دەكەین، شانازی بە چی بكەین؟ لە كاتێكدا ئێمە وەك كورد ‏لە كەركووك بەپێی دوایین هەڵبژاردن بێت زۆرینەین، بەڵام وەك دیارە لە ‏خوێندنی كوردیدا كەمینەین".

هەر لەبەرنامەكە دا ئەندامێكی دەستەی ‏كارگێڕیی مامۆستایانی ‏خوێندنی ‏كوردی ‏‏‏لە كەركووك ئاشكرای دەكات كە ‏بەشێك لە مامۆستایانی خوێندنی كوردی منداڵەكانیان دەبەنە قوتابخانەی ‏عەرەبی. سەرۆكی فراکسیۆنی پارتی لە ئەنجوومەنی پارێزگای كەركووك ‏لە بەشێكی بەرنامەكەدا ئەوەی خستەڕوو کە ئاست بەرزیی خوێندكارانی كورد بۆ ‏هەموویان جێگای شانازییە: "ئەم ساڵ یەكەم ‌و دووەمی هەموو عێراق ‏قوتابیی خوێندنی كوردی بوو".‏

خوێندنی كوردی لە شارەكانی عێراقدا تەوەرێكی دیكەی ئەم بەرنامەیە بوو ‏هەرچەندە لە شارە جیاوازەكانی عێراق 20 بەشی خوێندنی كوردی هەن، ‏بەڵام پڕۆگرامەكانی ئەو خوێندنە زۆر خراپن ‌و هیچ كەسێك فێری كوردییەكی ‏خراپیش ناكەن نەك باش، هەر بۆیە مامۆستایەك لە بەرنامەكەدا گوتی: ‏‏"ئەگەر بەم جۆرە بێت بەشی زمانی كوردی لە وەزارەتی پەروەردەی عێراق ‏هەر نەبێت باشترە".‏

مامۆستایەكی دیكە ئاماژەی بەوەدا منداڵی كورد لە كەركووک باجی ململانێی ‏ناشەریفانەی حیزبی دەدات ‌و گوتی: "لە كەركووک یەكێتی و پارتی نووسراوی ‏یەكتری ناخوێننەوە. زۆرترین دژایەتی یەكتری دەكەن، جگە لەوە بە ئۆپۆزیسیۆن ‏و دەسەڵاتەوە مامۆستایانی خوێندنی كوردییان لە كەركووک فەرامۆش ‏كردووە". هەر لە بەرنامەكەدا باس لە خراپی خوێندنی كوردی لە خانەقین ‌و ‏خورماتوو كرا؛ مامۆستایەكی قەزای خورماتوو ئەوەی خستەڕوو بۆ 32 ‏قوتابخانەی كوردی 500 مامۆستای كوردی هەیە: "ئەوەش زۆر كەمە ‌و ‏گرفتی بۆ دروستكردووین". بەپێی گوتەی مامۆستایەكی دیكە لە كەركووک ‏كردنەوەی خوێندنگەی ئەهلی زۆر بووە "ئەوەی گرفتە هەموویان خوێندن ‏تێیاندا بە عەرەبییە".‏

100 هەزار قوتابی ‌و550 قوتابخانەی كوردی

كامەران عەلی‏، بەڕێوەبەری خوێندنی كوردی ‏لە ‏كەركووک بە روویەكی ‏گەشەوە باس لەوە دەکات، هیچ كاتێك هێندەی ئێستا ژمارەی قوتابی ‌و ‏قوتابخانەی خوێندنی كوردی لە كەركووک زۆر نەبووە ‌و گوتی: "ئێستا زیاتر لە ‏‏100 هەزار قوتابیی خوێندنی كوردیمان هەیە لە 550 قوتابخانە دەخوێنن، ‏ئەو ژمارەیە زۆر باشە، چونكە لە 2003وە قوتابخانە كوردییەكان لە ‏كەركووک كراونەتەوە".‏

بەرپرسی یەكەمی خوێندنی كوردی لە كەركووك ئەوە ناشارێتەوە ‏كە قوتابخانە كوردییەكان زیاتر لە گەڕەكە كوردنیشنەكاندان. بەبڕوای كامەران عەلی، نزیكەی 10 بۆ 15 هەزار قوتابیی كورد لە قوتابخانە ‏كوردییەكاندا ناخوێنن، ئەوەش بە گرفت ناودەبات ‌و دەشڵێت: "ئەوانەی لە ‏قوتابخانەی كوردی دەخوێنن ئاسۆیان روونترە، چونكە لە زانكۆكانی ‏كوردستان ‌و عێراقیشدا وەردەگیرێن".‏
كامەران عەلی باسی نادادییەكانی حكومەتی عێراق دەكات بەرامبەر كوردی ‏كەركووک، بە تایبەت پارێزگاری بەوەكالەتی پێشووی كەركووک راكان جبووری. ‏ئەو دەڵێت: "ئەوەی راكان بە كوردی كرد كەس نەیكردووە". ‏

جگە لە بەرپرسانی سیاسی، بەرپرسانی ئیداریش وەک كامەران عەلی دەڵێت، ‏ستەمیان لە كوردی كەركووك كردووە. ئەو گوتی: "لە دوو ساڵدا نزیكەی ‏‏20 هەزار مامۆستا بۆ كەركووک دامەزراوە، تەنیا هەزارێكی بۆ كورد بووە. ‏ئەویش نازانین چۆن بووە".‏

‏ئەم ساڵ 540 قوتابی گەڕاونەتەوە بۆ خوێندنی كوردی

بەڕێوەبەری خوێندنی كوردی ‏لە ‏كەركووك بە شانازییەكی زۆرەوە باسی لەوە ‏كرد ساڵانە ژمارەیەكی زۆر قوتابی كورد لە خوێندنی عەرەبییەوە ‏دەگەڕێنەوە بۆ خوێندنی كوردی ‌و گوتی: "هەر بۆ نموونە ئەم ساڵ 540 ‏قوتابی لە خوێندنی عەرەبییەوە هاتونەتە خوێندنی كوردی".‏

ئەوەی كامەران عەلی ‌و هاوكارەكانی لە خوێندنی كوردی بێزار دەكات كۆنیی ‏باڵەخانەی قوتابخانەكانی خوێندنی كوردییە هەروەك دەڵێت: "نزیكەی 100 ‏قوتابخانەمان پێویستی بە نۆژەنكردنەوەیە. زۆر قوتابخانەمان هەیە كە ‏بارانێك دەبارێ‌ كێشەی بۆ دروست دەبێت ‌و ئاو دەچێتە پۆلەكانییەوە".‏

كامەران عەلی ئەوەشی خستەڕوو لە یەكەم بارانی كەركووك دا ئاو چووە ‏هەندێك قوتابخانە كوردییەكانەوە، ئەو سوپاسی وەزارەتی پەروەردەی ‏هەرێمی كوردستانی كرد بەوەی زۆر هاوكاریانە، جگە لە مووچە ‌و خەرجییەكانی ‏دیكە بەتەنیا ئەم ساڵ یەك ملیۆن پەرتووكی بۆ ناردوون: "ئەمە جگە لەوەی هەر ‏لەم چەند رۆژی رابردوو دا 1,100 مامۆستای وانەبێژیان بۆ كردینە گرێبەست".‏

كامەران عەلی ئەوەشی روونكردەوە كە تاكە پەروەردەیە هیچ بودجەیەكی ‏دیاركراویان نییە و گوتی: "بۆ 100 هەزار قوتابی مانگانە 6 بۆ 10 ملیۆن ‏دینارمان بۆ دێت، ئەوەش زۆر كەمە ‌و هەموو مانگێك قەرزدار دەبین ‏لەسەری، چونكە حكومەتی عێراق یەك دیناری بۆ خوێندنی كوردی تەرخان ‏ناكات".‏

свернуть