ای فروغ ماه حسن از روی رخشان شما
آب روی خوبی از چاه زنخدان شما
عزم دیدار تو دارد جان بر لب آمده
بازگردد یا برآید چیست فرمان شما
کس به دور نرگست طرفی نبست از عافیت
به که نفروشند مستوری به مستان شما
بخت خواب آلود ما بیدار خواهد شد مگر
زان که زد بر دیده آبی روی رخشان شما
با صبا همراه بفرست از رخت گلدسته‌ای
بو که بویی بشنویم از خاک بستان شما
عمرتان باد و مراد ای ساقیان بزم جم
گر چه جام ما نشد پرمی به دوران شما
دل خرابی می‌کند دلدار را آگه کنید
زینهار ای دوستان جان من و جان شما
کی دهد دست این غرض یا رب که همدستان شوند
خاطر مجموع ما زلف پریشان شما
دور دار از خاک و خون دامن چو بر ما بگذری
کاندر این ره کشته بسیارند قربان شما
می‌کند حافظ دعایی بشنو آمینی بگو
روزی ما باد لعل شکرافشان شما
ای صبا با ساکنان شهر یزد از ما بگو
کای سر حق ناشناسان گوی چوگان شما
گر چه دوریم از بساط قرب همت دور نیست
بنده شاه شماییم و ثناخوان شما
ای شهنشاه بلند اختر خدا را همتی
تا ببوسم همچو اختر خاک ایوان شما
=======≠========≠=======≠============≠==============≠=================≠
معنی و تفسیر غزل شماره دوازده حافظ

بیت اول

ای فروغ ماه حسن از روی رخشان شما
آب روی خوبی از چاه زَنَخدان شما
ای آنکه پرتو ماه نکویی از فروغ مهر تابان چهره شما و رونق جمال از جلوه چاه ذقن شماست.
زنخدان: ذقن یا چانه، چاه زنخدان: استعاره از فرورفتگی در میان چانه

===========
بیت دوم
عزم دیدار تو دارد جان بر لب آمده
بازگردد یا برآید چیست فرمان شما
جان به لب رسیده‌ی این بی‌دل (منظور خود شاعر) آهنگ دیدن شما را دارد. امر شما چیست؟ جان به تن بازآید یا از تن بیرون رود و به جانان تسلیم شود؟

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت سوم
کس به دور نرگست طَرفی نبست از عافیت
به که نفروشند مستوری به مستان شما
در دوران فتنه‌انگیزی نرگس چشم تو کس از پرهیزگاری و سلامت‌جویی بهره و نفعی نبرده است، پس همان بهتر که به چشمان مست شما اظهار زهد و تقوا نکنند که اثربخش نتواند بود.
در شعر عاشقانه نرگس استعاره از چشم است.
مستان شما: چشمان مست شما، صفت جانشین موصوف شده است.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت چهارم
بخت خواب آلود ما بیدار خواهد شد مگر
زان که زد بر دیده آبی روی رخشان شما
همانا بخت خفته ما بیدار خواهد شد، چراکه فروغ روی شما اشک شوق از چشم ما روان کرد و زنگ خواب غفلت را ربود.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت پنجم
با صبا همراه بفرست از رخت گلدسته‌ای
بو که بویی بشنویم از خاک بستان شما
دسته گلی از رخسارت را همراه با باد صبا به جانب ما بفرست، باشد که بویی از خاک کوی شما به مشام ما برسد.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت ششم
عمرتان باد و مراد ای ساقیان بزم جم
گرچه جام ما نشد پر می به دوران شما
ای ساقی‌های بزم جمشید، عمرتان دراز باد و به مراد دل خود برسید. هرچند که در دوران شما جام ما لبالب از شراب نشد.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت هفتم
دل خرابی می‌کند دلدار را آگه کنید
زینهار ای دوستان جان من و جان شما
دل، سخت نابسامان است و بی‌تابی می‌کند، یار را باخبر سازید، هان ای دوستان جان مرا همچون جان خود بشمارید و یاری کنید.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت هشتم
کی دهد دست این غرض یا رب که همدستان شوند
خاطر مجموع ما زلف پریشان شما
این مقصود چه زمانی حاصل خواهد شد که دل آسوده به عشق ما با گیسوی آشفته شما همراز و همصحبت شود؟
همدستان: مخفف همداستان به معنی همراز، موافق و هم‌صحبت

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆

بیت نهم
دور دار از خاک و خون دامن چو بر ما بگذری
کاندر این ره کشته بسیارند قربان شما
وقتی که از کنار ما می‌گذری، دامنت را از خاک و خون دور نگه دار، چرا که در راه تو بسیار افراد کشته و قربانی می‌شوند. معشوق را برحذر می‌دارد که در کشتن عاشقان تعجیل نکند.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت دهم
می‌کند حافظ دعایی بشنو آمینی بگو
روزی ما باد لعل شکرافشان شما
حافظ دعایی می‌کند و شما آن را از خدا طلب کنید و بگویید که بارالها به خواسته‌اش برسد. ( و دعای حافظ اینست:) لب شیرین شما نصیب و قسمت ما شود.
لعل شکرافشان: جواهری که از آن شکر می‌ریزد. استعاره از لب یار

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت یازدهم
ای صبا با ساکنان شهر یزد از ما بگو
کای سر حق ناشناسان گوی چوگان شما
ای باد صبا پیام مرا به مردم شهر یزد برسان که سر باطل‌پرستان ناسپاس در خم چوگان همت شما سرگشته باد. این بیت در دعا برای ساکنان شهر یزد سروده شده است.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆
بیت دوازدهم
گر چه دوریم از بساط قرب همت دور نیست
بنده شاه شماییم و ثناخوان شما
هرچند از بساط قرب (کنایه از دربار پادشاه) دور هستیم اما توجه باطنی و عنایت پادشاه دور نیست؛ چرا که ما بنده و غلام پادشاه هستیم و شما را ستایش و مدح می‌کنیم.

∆∆∆∆∆∆∆∆∆∆

بیت سیزدهم

ای شهنشاه بلنداختر خدا را همتی
تا ببوسم همچو اختر خاک ایوان شما
ای پادشاه خوشبخت برای رضای حق به من نیز توجه و عنایتی کن تا همانند ستاره که خاک ایوان شما را می‌بوسد، من نیز بتوانم خاکبوس شما شوم. این بیت مبالغه در مقام پادشاه است.

طبق آنچه در کتب تاریخی نقل شده منظور حافظ از پادشاه در این شعر «#نصرت‌الدین_ شاه_یحیی» (زاده: ۷۴۴ ق/۱۳۴۳ م- مرگ: ۷۹۵ ق/۱۳۹۳ م) از حاکمان سلسله مظفریان و خواهرزاده شاه شجاع است.

بلنداختر اشاره به نقش وضع ستارگان در طالع‌بینی افراد دارد و مجازاً به معنی خوشبخت؛ نیک‌بخت؛ خوش‌طالع؛ بلنداقبال؛ بلندبخت بکار می‌رود.

در متن فوق، تعبیر فال حافظ با بهره گرفتن از شرح جلالی و معنی ابیات با کمک دیوان حافظ شرح دکتر خلیل خطیب رهبر نوشته شده بود. این غزل در حافظ‌نامه بهاءالدین خرمشاهی موجود نبود

#شعر #poetry #عاشقانه #حافظ #حافظ_خوانی #دکلمه #فال #فال_حافظ #فال_حافظ_نظم #persian_poetry

свернуть