Dimitris Kalaitzis - Water and Fire, the Foundations of Life
Seyran in the Shadows of History - Track 9

Η φωτιά λυσσομανούσε όλη την νύχτα. Ο πανταχού παρών δημοσιογράφος Γουώρτ Πράις, του Daily Mail, έστειλε μια δραματική ανταπόκριση :
Αυτό που βλέπω, καθώς στέκομαι στο κατάστρωμα του Iron Duke,είναι ένα συμπαγές πύρινο τείχος, δύο μίλια μάκρος, όπου είκοσι ξεχωριστά ηφαίστεια με φλόγες που λυσσάνε τινάζουν ακανόνιστες τρεμουλιαστές γλώσσες τριάντα μέτρα ψηλά. Πάνω στο παραπέτασμα της φωτιάς που σκεπάζει τον ουρανό, διαγράφονται τα καμπαναριά των ελληνικών εκκλησιών, οι θόλοι των τζαμιών και οι επίπεδες τετράγωνες στέγες των σπιτιών.
Όλες οι αποθήκες της Σμύρνης, τα κτίρια των επιχειρήσεων και οι κατοικίες των Ευρωπαίων, με άλλα κτίρια πίσω τους, καίγονται σαν μανιασμένα δαδιά.
Από τον όγκο της φωτιάς που λάμπει ζωηρά με κίτρινες, πορτοκαλιές και άλικες φλόγες ξεχύνονται πυκνές πηχτές τουλούπες από λιπαρό μαύρο καπνό, κρύβοντας τη σελήνη που βρίσκεται στο απόγειο της.
Η θάλασσα γυαλίζει με ένα βαθύ χάλκινο χρώμα, και το χειρότερο, από το πυκνό πλήθος, τους χιλιάδες πρόσφυγες που στριμώχνονται στην προκυμαία, ανάμεσα στον πύρινο θάνατο που προχωρεί πίσω τους και τα βαθιά νερά μπροστά τους, βγαίνει ασταμάτητα ένα τέτοιο ξέφρενο ουρλιαχτό ανεξέλεγκτου τρόμου που ακούγεται μίλια μακριά.
Κοντά σ’ αυτό, αντηχεί συχνά το μουγκρητό και ο πάταγος από τις αποθήκες των πυρομαχικών που εκρήγνυνται, μαζί με το κροτάλισμα των φυσιγγιών που καίγονται, και μοιάζει με καταιγισμό πυρών από μονάδες μεξικού.
Φανταστείτε μια αδιάκοπη προβολή από γιγάντια φλεγόμενα μπαλόνια στον πυρακτωμένο ουρανό, λεκέδες πετρελαίου που καίγονται μέσα στο Αιγαίο, τον αέρα γεμάτο αηδιαστικές μυρωδιές, ενώ τα καψαλισμένα σύννεφα, οι στάχτες και οι σπίθες στροβιλίζονται από πάνω μας ― κι έτσι θα έχετε μια αμυδρή εικόνα της σκηνής της συγκλονιστικής και μεγαλειώδους καταστροφής που παρακολουθήσαμε αυτή την ώρα.
Η αρμενική, η ελληνική και η «φραγκική» ή ευρωπαϊκή συνοικία είχαν σχεδόν εντελώς καταστραφεί. Μόνον οι εβρα’ικές και οι τουρκικές συνοικίες απόμεναν. Ανάμεσα στα πασίγνωστα ορόσημα της παλιάς πόλης που έπαψαν να υπάρχουν ήταν ο αρμενικός, ο γαλλικός και ο ελληνικός καθεδρικός ναός, τα ξενοδοχεία Splendid Palace και Smyrna Palace, τα προξενεία Γαλλίας, Βρετανίας, Αμερικής, Δανίας και Ολλανδίας, το Sporting Club και το Smyrba Clubτο Θέατρο της Σμύρνης και τα ωραία μαγαζιά του Φραγκομαχαλά. Με φρικιαστική ακρίβεια, η φωτιά εξέφραζε συμβολικά το ξερίζωμα και την καταστροφή της ελληνικής και της αρμενικής Σμύρνης. Η ελληνική Σμύρνη είχε πεθάνει. Και η χριστιανική Σμύρνη, ένας από τους μεγάλους αρχαίους χριστιανικούς θεσμούς της Μικρλας Ασίας, είχε πεθάνει και αυτή. Ο φοίνικας που θα ανασταινόταν απ’ αυτές τις στάχτες ήταν μια τουρκική Ισμίρ, απογυμνωμένη από δύο χιλιάδες και παραπάνω χρόνους ιστορίας.
Michael Llewellyn Smith
Το όραμα της Ιωνίας ―Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία 1919-1922
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2002

свернуть