Ο αστερισμός Κόραξ
του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου, συγγραφέα
ΓΕΝΙΚΑ: Ο Κόραξ [Λατ. Corvus, συντ. Crv) είναι ένας γνωστός από την εποχή του Πτολεμαίου αστερισμός του Νοτίου ημισφαιρίου. Παρά τη θέση του, είναι στο σύνολό του ορατός από την Ελλάδα και πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη από 65° Βόρεια έως το Νότιο Πόλο. Συνορεύει μόνο με τους αστερισμούς Παρθένο, Κρατήρα και Ύδρα. Διακρίνεται ως χαρακτηριστικό τετράπλευρο σχήμα και η έκτασή του είναι 183,8 τετ. μοίρες [κατατάσσεται μόλις στην 70η θέση, από πλευράς έκτσης, μεταξύ των 88 επίσημων αστερισμών].
ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Παρά τις μικρές του διαστάσεις στην ουράνια σφαίρα, ο Κόραξ ήταν πασίγνωστος σε αρχαία Ελλάδα και Ρώμη. Αντιπροσώπευε το ιερό πτηνό του Απόλλωνα, καθώς ο αρχαίος θεός αυτός είχε μεταμορφωθεί σε κόρακα κατά τη Γιγαντομαχία. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο κόρακας ανέφερε στο αφεντικό του τα δυσάρεστα νέα ότι η αγαπημένη του Κορωνίδα τον απάτησε, ο Απόλλωνας άλλαξε το χρώμα του από λευκό σε μαύρο. Σύμφωνα με άλλο μύθο, ο κόρακας στάλθηκε με ένα κύπελλο για νερό, αλλά καθυστέρησε σε μία συκιά περιμένοντας να ωριμάσουν τα σύκα της, και μετά επέστρεψε στον θεό με ένα φίδι στα νύχια του, δικαιολογούμενος ότι το φίδι υπήρξε η αιτία της καθυστερήσεώς του. Ο Απόλλων τότε τιμώρησε τον κόρακα καρφώνοντάς τον για πάντα στον ουρανό μαζί με το κύπελλο (που είναι ο αααστερισμός Κρατήρ) αλλά και το φίδι (ο αστερισμός Ύδρα). Από τέτοιους μύθους προέρχονται οι λατινικές ονομασίες για τον αστερισμό Phoebo Sacer Ales, Phoebeius Ales, Avis Ficarius (Πουλί των σύκων) και Emansor (=ο καθυστερών). Οι Άραβες αποκαλούσαν τον Κόρακα Al Ghurab (Κοράκι), αλλά αρχικώς οι 4 βασικοί αστέρες του ονομάζονταν: Al Arsh al Simak al Azal [Θρόνος του Αόπλου]. Εδώ βρίσκονταν το πίσω μέρος του τεράστιου ουράνιου λιονταριού των Αράβων (όχι του Λέοντος), ενώ άλλο αραβικό όνομα ήταν το Al Hiba Yamaniyah, [η νότια σκηνή], για να ξεχωρίζει από εκείνη στον Ηνίοχο. Στους Ινδούς ο Κόραξ αποτελούσε τμήμα ενός ευρύτερου αστερισμού, του Praja-pati, του οποίου σχημάτιζε το χέρι. Η κεφαλή της μορφής ήταν ο Στάχυς και τα πόδια οι α, β Ζυγού, ενώ η μορφή στεκόταν πάνω στα β, δ και π Σκορπίου. Οι βασικοί αστέρες του Κόρακος έχουν ταυτισθεί με το Kurra (Άλογο) των Ακκαδίων. Οι Εβραίοι γνώριζαν τον αστερισμό ως Orebh (=το κοράκι), ενώ οι Κινέζοι ως τμήμα του μεγάλου τους «Κόκκινου Πουλιού», με ξεχωριστούς αστέρες του να είναι ένα «Αυτοκρατορικό Άρμα». Κατά τις χριστιανικές αναπαραστάσεις των ουράνιων μορφών [17ος αι.], ο Κόραξ συμβόλιζε το κοράκι του Νώε, κατά τον Κατακλυσμό, ή με ένα από τα κοράκια που τάιζαν τον Προφήτη Ηλία.
ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός έχει μόνο 29 ορατούς αστέρες [φαινομένου μεγέθους ≤ 6,5]. Ο αστέρας α Κόρακος, γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Al Chiba, δεν είναι και ο μεγαλύτερος του αστερισμού. Ο αστέρας β Κόρακος [φαινόμενο μέγεθος 2,65] είναι ένας κίτρινος γίγαντας. Ο γ, ο φωτεινότερος του αστερισμού, έχει το ιδιαίτερο όνομα Giena [Τζιενά]. Ο διπλός δ ονομάζεται Algorab. Οι ε και η έχουν αντίστοιχα φ.μ. 3,00 και 4,31.
ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Ο μεταβλητός αστέρας R Κόρακος, που είναι ορατός και με κιάλια έχει φ.μ. από 7,5 ως 14 και περίοδο περίπου 315 ημέρες. Ο μεταβλητός αστέρας TV Κόρακος είναι γνωστός και ως «Αστέρας του Τόμπω» από το όνομα αυτού του ανακάλυψε τον πλανήτη Πλούτωνα, επειδή ο Κ. Τόμπω ανακάλυψε τη μεταβλητότητά του, στις 23/3/1931. Αρκετά φωτεινό (φαιν.μέγεθος περ. 10,5) είναι στον Κόρακα και το πλανητικό νεφέλωμα NGC 4361, στο κέντρο σχεδόν του αστερισμού. Πολύ γνωστό είναι επίσης στον αστερισμό το ζεύγος αλληλεπιδρώντων σπειροειδών γαλαξιών NGC 4038 - NGC 4039, γνωστών ως «Κεραίες» ("Antennae"), από το παράξενο σχήμα που τους έχει προσδώσει η βαρυτική τους αλληλεπίδραση. Η απόσταση του ζεύγους από τη Γη υπολογίζεται στα 68 εκατομμύρια έτη φωτός!
konstantinosa.oikonomou@gmail.com

свернуть