16 lipca 2023 r. w Udorzu odbyły się uroczystości rocznicowe potyczki żołnierzy batalionu „Parasol” z Niemcami. Najbardziej wyczekiwanym przez mieszkańców punktem programu była rekonstrukcja historyczna wydarzeń sprzed 79 lat. 11 lipca 1944 r. grupa żołnierzy AK, odskakując z Krakowa po zamachu na gen. SS Wilhelma Koppego, natknęła się w Udorzu na niemiecką obławę.

Akcja specjalna „Koppe” była przedsięwzięciem zorganizowanym przez żołnierzy „Parasola” z Warszawy przy wsparciu krakowskiego Kedywu i żołnierzy Obwodu Olkusz „Olga” AK. Próbę zlikwidowania gen. Koppego dokonano pod Wawelem. Niestety niemiecki zbrodniarz przeżył zamach. Kolumna samochodowa z żołnierzami „Parasola” podczas odskoku z Krakowa stoczyła dwie potyczki. Pierwsza, pod Porębą Dzierżną, okazała się zwycięska. Niestety druga skończyła się tragedią. Akowcy zostali zaskoczeni w wąwozie pod Udorzem. Na miejscu śmierć ponieśli Wojciech Czerwiński „Orlik” i Stanisław Huskowski „Ali”. Wzięci do niewoli ranni – Halina Grabowska „Zeta”, Bogusław Niepokój „Storch” i Tadeusz Ulankiewicz „Warski” zostali zamordowani. W tydzień po akcji, podczas próby pogrzebu „Orlika” i „Alego” Niemcy zastrzelili mieszkańców Udorza – Franciszka i Władysława Kucyperów.

Tragiczne wydarzenia z 1944 r. pozostają żywe w pamięci mieszkańców Udorza i okolic. Co roku w wąwozie, gdzie zlokalizowany jest pomnik upamiętniający potyczkę, odbywają się obchody, poprzedzone mszą świętą w udorskiej kaplicy. Tym razem po raz pierwszy uroczystości zostały wzbogacone o inscenizację historyczną.

W widowisku wzięło udział około 30 rekonstruktorów oraz cztery zabytkowe pojazdy. Kolejne sceny i poprowadzona przez narratora opowieść przybliżyły historię przygotowań do akcji oraz główny epizod, tj. starcie z Niemcami. Całości dopełniała klimatyczna muzyka. Rekonstrukcję obejrzało ponad 200 widzów.

Podczas tegorocznych obchodów otwarto również Jurajski Szlak Pamięci Żołnierzy „Parasola”. Jest to szlak turystyczny wytyczony w oparciu o miejsca związane z odskokiem warszawiaków po akcji „Koppe”, starciem w Udorzu i późniejszą pomocą lokalnych struktur AK i mieszkańców dla ocalałych żołnierzy „Parasola”. Również 16 lipca 2023 r. w Kozłowie odsłonięty został pomnik Bolesława Gwiazdy „Oriona” (1913-1945) – szefa dywersji Podobwodu AK Żarnowiec Obwodu Olkusz. Warto dodać, że w domu Gwiazdów w Staszynie opatrywani byli uczestnicy akcji „Koppe”.

Organizatorami uroczystości byli Zarząd Powiatu Zawierciańskiego, Wójt Gminy Kozłów, Wójt Gminy Żarnowiec oraz Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Zadanie publiczne „Wierni przysiędze AK – pamięci Bolesława Gwiazdy i członków Batalionu AK „Parasol”, którzy zginęli podczas odskoku pod Udorzem” jest współfinansowane ze środków otrzymanych od Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

zdjęcia: Mateusz Radomski, Kamil Chmura
montaż: Konrad Kulig

свернуть