7-րդ դարի սկզբներին կառուցված վանքը, որը դարեր շարունակ կոչվել է Մայրոց վանք, հետո` Մայրավանք, այնուհետեւ` Մարիամ Աստվածածին վանք, ժամանակին եղել է հայտնի վանական համալիր, որտեղ հանգրվանել են ոչ միայն վանականներ, այլև նշանավոր հայրապետեր: Այս վանքում 7-րդ դարի առաջին կեսին ապրել, ստեղծագործել, ապա թաղվել է Հովհան Մայրավանեցի հայրապետը` մատենագրության մեջ հայտնի ճառագիր, մտածող ու եկեղեցական գործիչ: Մեր մատենագրության մեջ քչերն են արժանացել այնպիսի գնահատականների, ինչպես Հովհան Մայրավանեցին: Նրա համբավը տարածված է եղել ողջ երկրում թե՛ որպես փիլիսոփայի, թե՛ որպես սրբակրոն հոգևորականի, այդ իսկ պատճառով Սոլակի Մայրավանքն ու հայրապետի գերեզմանը համարվել և համարվում են հրաշագործ: Մայրավանք ծնկաչոք են գնացել ուխտի, եւ մինչ այժմ էլ այստեղի հողը նույնիսկ տանում են հիվանդներին բժշկելու համար: Ըստ ժողովրդական զրույցների` Մայրավանքն առաջին հարվածն ստացել է Լենկ Թեմուրի արշավանքների ժամանակ: 1679 թվականին ուժեղ երկրաշարժի հետեւանքով վանքի գմբեթը փլվել ու ավերվել է: 1988 թվականի երկրաշարժն ավելի ավերիչ եղավ վանքի համար, այն հասցրեց անմխիթար վիճակի:
Մայրավանքը՝ որպես հանրապետական նշանակության հուշարձան, ընդգրկված է կառավարության հաստատած,
Սոլակ գյուղի մոտ գտնվող Մայրավանք Սբ. Աստվածածին եկեղեցի հասնելու համար պահանջվում է մոտ 2 ժամ:
Հուշարձանը 7-րդ դարում հիմնադրել է Հովհանն Մայրավանեցին (Մայրագոմեցի): Մայրավանքի Սբ. Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է 11-12-րդ դարերում:
Հուշարձանն այժմ կիսավեր է:
Մայրավանքը գմբեթավոր եկեղեցի է:
Եկեղեցու շուրջը թափված են ժամանակին կառույցի մաս կազմած քարերն ու զարդաքանդակները:
Մայրավանքը հարուստ չէ արձանագրություններով:

Հայկական պատմական հուշարձանների նկատմամբ հարգալից վերաբերմունքի ձևավորում: Եզր Ա Փառաժնակերցի կաթողիկոսը միակամության հարցում իրեն ընդդիմած և Մայրավանք քշված Հովհան Մայրավանեցուն անարգելու նպատակով վանքն անվանել է "Մայրագոմ", իսկ Հովհանին՝ "Մայրագոմեցի": 451թ.-ի Քաղկեդոնի ժողովից հետո Քրիստոնեական եկեղեցին պառակտվել էր և, հետևաբար թուլացել էր բյուզանդական եկեղեցու ազդեցությունը Հայ եկեղեցու վրա: Միակամության գաղափարը ստեղծվել էր բյուզանդական կայսրերի կողմից և նրա հիմնական նպատակն էր՝ ստեղծել կամուրջ պառակտված եկեղեցիների միջև և վերականգնել կորցրած ազդեցությունը: 633թ.-ին՝ Կարինի ժողովի ժամանակ, Եզր կաթողիկոսը ստիպողաբար ընդունել էր Միակամության գաղափարը: Բայց միակամությունը Հայաստանում չի արմատավորվել և համարվել է քաղկեդոնականություն: Կաթողիկոսի դեմ ժամանակի հայ աստվածաբաններից միայն Հովհան Մայրավանեցին է բացահայտ հանդես եկել:


свернуть