Obozy żołnierzy WP, PSZ wziętych do niewoli niemieckiej i sow., gł. w czasie kampanii wrześniowej 1939, francusko-niem. 1940, akcji „Burza” 1944; m.in.: Lamsdorf (Łambinowice), Woldenberg (Dobiegniew), Sagan (Żagań), Murnau, Sandbostel, Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk; 1939 w niewoli niem. ok. 420 tys. żołnierzy WP, następnie w dużej części zwolnionych; w niewoli sow. początkowo ponad 230 tys.; od końca 1939 ok. 170 tys. jeńców w 139 obozach, przewiezionych następnie do łagrów; III–IV 1940 zamordowano więzionych oficerów WP (m.in. w Katyniu).
Siły zbrojne aliantów wzięły do niewoli 11,1 mln żołnierzy niem., w tym: USA — 3,8 mln, W. Brytania — 3,7 mln, ZSRR — 3,15 mln, Francja — 248 tys., Jugosławia — 194 tys.; następnie USA przekazały ok. 700 tys. jeńców do Francji, ZSRR — 70 tys. jeńców do Polski i 25 tys. do Czechosłowacji, W. Brytania — 65 tys. jeńców do Francji, Belgii i Holandii oraz ok. 50 tys. Kozaków — potomków uciekinierów z Rosji sowieckiej wraz z ich żonami i dziećmi — do ZSRR. Ponadto mocarstwa zachodnie przekazały ZSRR kilkaset tysięcy własowców (Własowa ruch). Jeńcy niem. zostali zwolnieni z obozów jeńców wojennych państw zachodnich najpóźniej do jesieni 1948; ZSRR, w którego obozach straciło życie 1,1 mln jeńców niem., zwlekał z ich uwolnieniem, ostatni jeńcy niem. wrócili do Niemiec 1955, po wizycie kanclerza K. Adenauera w Moskwie.
W obozach jap. jeńcy wojenni byli pozbawieni wszelkich praw, wystarczającej żywności, pomocy lekarskiej oraz zmuszani do prac ponad siły; chorych i wycieńczonych zabijano; na jeńcach dokonywano zbrodniczych eksperymentów; spośród 132 tys. amer. i ang. jeńców wojennych w niewoli jap. zginęło ponad 35 tys., chociaż byli traktowani nieco łagodniej niż wzięci do niewoli żołnierze państw Dalekiego Wschodu, których wielka liczba jest trudna do ustalenia.
Do obozów na Syberii i w republikach azjat. wywieziono kilkaset tys. żołnierzy i cywilów jap.; większość z nich została repatriowana 1947–50; 1950 rząd sowiecki oświadczył, że repatriacja jeńców (z wyjątkiem zbrodniarzy wojennych) została zakończona; w odpowiedzi władze jap. przedstawiły dane dotyczące ok. 324 tys. Japończyków, którzy nie powrócili z niewoli sowieckiej; 1953, po staraniach Międzynar. Czerwonego Krzyża, zwolniono 811 jeńców jap., a po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między ZSRR a Japonią — dalszych 4,5 tys.; od IX 1945 do V 1946 z niewoli chiń. powróciło do domów ok. 1,7 mln Japończyków. W czasie działań wojennych na Dalekim Wschodzie Amerykanie i Brytyjczycy wzięli do niewoli ok. 500 tys. żołnierzy jap.; rozbrojonych po kapitulacji nie deportowano, a jeńcy z obozów zostali zwolnieni. Zbrodnie popełnione w niemieckich obozach jeńców wojennych były przedmiotem procesów norymberskich i rozpraw przed sądami wielu państw; za zbrodnie w japońskich obozach jeńców wojennych odpowiadali dygnitarze jap. przed Międzynardowym Trybunałem Wojsk. w Tokio; zbrodnie popełnione w obozach sowieckich nie zostały ukarane.
Doświadczenia z o.j.w. znalazły odbicie w konwencji genewskiej z 1949. Za działania na rzecz jeńców wojennych Międzynar. Kom. Czerwonego Krzyża otrzymał 1944 Pokojową Nagrodę Nobla.
Ещё видео!