Azərbaycan xalqı hər zaman başqa xalqların adət-ənənələrinə, dini görüşlərinə hörmətlə yanaşmışdır. Ona görə də ölkəmizdə müxtəlif dinlərə mənsub insanlar mehribancasına yaşamışlar. Müxtəlif ölkələrdə dini görüşlərinə görə təqib olunan insanlar ölkəmizə gəlmişlər.

büt — müxtəlif varlıqları təsvir edən heykəlciklər

Qədim insanlar ayrı-ayrı bütlərə, təbiət cismlərinə və hadisələrinə (Günəş, Ay, torpaq, yağış və s. tanrılarına) dualar edir, qurbanlar verirdilər. Belə dinlər çoxtanrılı dinlər adlanır. Ona bütpərəstlik də deyirdilər.

Keçmiş zamanlarda Azərbaycanın bəzi yerlərində, xüsusilə cənub ərazilərində atəşpərəstlik adlı din yayılmışdı. Atəşpərəstlik dininin əsasında oda sitayiş dururdu. Bu dini Zərdüşt adlı bir müdrik insan yaratmışdı. Buna görə həmin din zərdüştilik də adlanır. Zərdüşt öz dini fikirlərini «Avesta» adlı müqəddəs kitabında şərh etmişdi. Atəşpərəstlik dininə görə xeyirlə şər, həqiqətlə yalan, işıqla zülmət arasında daima mübarizə gedir. Bu mübarizənin sonunda xeyir şərə, həqiqət yalana, işıq zülmətə qalib gəlir. «Avesta»da xeyir tanrısı Hörmüz, şər tanrısı Əhrimən adlanırdı. «Avesta» çox böyük kitab idi. Onu yazmaq üçün 12 min öküz dərisi lazım gəlmişdi.

Düşmən yürüşlərinin birində «Avesta» yandırıldı. Lakin sonralar kahinlər bu kitabı yenidən bərpa etdilər. Atəşpərəstlik məbədlərində odu sönməyə qoymurdular.

Bu dinə görə oddan başqa, torpaq və su da müqəddəs sayılırdı. Xalqımızın bəzi adət- ənənələrində bu dinin əlamətləri hələ də qalır.

Qədim Azərbaycanda təktanrıçılıq da yayılmışdı. Eramızın əvvəllərində xristian dini yarandı. Bu dinin yaranması İsa peyğəmbərin adı ilə bağlıdır.

Xristianlıq dini Azərbaycan əhalisi arasında da yayılmışdı. Hətta bir müddət Azərbaycan Albaniya dövlətinin rəsmi dini də xristianlıq olmuşdur.
Beləliklə, Azərbaycanda yaşayan əhali müxtəlif dinlərə sitayiş edirdi. Burada tanrıçılarla bərabər, atəşpərəstlər, bütpərəstlər və xristianlar da yaşayırdılar. Şərqin ilk kilsələrindən biri olan Şəkinin Kiş kəndindəki alban məbədi xalqımızın islamaqədərki mədəniyyətinin yadigarlarından biridir. Lakin tanrıçılıq, zərdüştilik, xristianlıq və digər dinlər xalqımızın yalnız bir hissəsi tərəfindən qəbul edilmişdi. Bu isə xalqımızın birliyinə və mədəniyyətimizin inkişafına mane olurdu.

Təkallahlı dinlərdən biri də islam dinidir. Bu dinin əsasını 7-ci yüzillikdə Məhəmməd peyğəmbər qoymuşdu. O, Ərəbistanda — Məkkə şəhərində anadan olmuşdur. Əvvəllər o, ticarətlə məşğul olurdu.

Məhəmməd peyğəmbər düşünmək və dua etmək üçün Hira mağarasına gedirdi. Günlərin birində bütün gecəni dua edərək keçirmişdi. Gün doğmaq üzrə idi. Birdən bir səs eşitdi: «Oxu!» Beləliklə, ilk sözü «Oxu!» olan yeni bir din yarandı.

Bu əmrlə Məhəmməd Allahın elçisi olaraq yeni dini — islam dinini yaymağa başladı. Müqəddəs «Qurani-Kərim» yarandı. İlk vaxtlar Allahın müqəddəs kəlamlarının toplusu olan «Qurani-Kərim» dəri, nazik ağ daş və xurma ağacının qabığı üzərinə yazılırdı. Sonralar kitab halına salındı.


Peyğəmbər bütlərə inananların təqibinə məruz qaldı. Amma onun tərəfdarlarının sayı sürətlə artdı. İnsanlar bütlərə deyil, islam dininə sitayiş etməyə başladılar. İslam dini insanları yalnız Allaha inanmağa, ədalətli, mərhəmətli olmağa, elm öyrənməyə çağırırdı. Birlik və qardaşlıq carçısı olan islam dini həm də insanlara dürüst olmağı təbliğ edirdi. İslam dini çox keçmədən dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda yayıldı.
İslam dinini qəbul etdikdən sonra ölkəmizin ərazisində yaşayan çoxsaylı tayfalar bir-biri ilə qaynayıb qarışdı. Vahid Azərbaycan xalqının yaranması prosesi sürətləndi. Xalqımız islam dəyərlərini qəbul edib, həyatını bu dəyərlər əsasında qurdu. Milli dəyərlərimiz islam dəyərləri ilə daha da zənginləşdi. Azərbaycanda islam dininin təsiri altında yeni mədəniyyət formalaşdı. Azərbaycanın şairləri, memarları, xəttatları islam dininin təsiri altında gözəl sənət nümunələri yaratdılar.

İslam dini və onun banisi Məhəmməd peyğəmbər elmə və təhsilə yüksək dəyər verir. Məhəmməd peyğəmbər deyirdi: «Bir gün elmlə məşğul olmaq, qırx il ibadət etməkdən önəmlidir».
🔽. 🔽. 🔽
Daha çoxu üçün kanala ABUNE olmağı unutmayın 📌
videonu bəyənməyi unutmayın 📌
Bildirişləri açmağı unutmayın 📌

свернуть