کنفرانس تهران با اسم رمز یوریکا)با شرکت وینستون چرچیل، فرانکلین دلانو روزولت، و ژوزف استالین از ۶ تا ۹ آذرماه ۱۳۲۲ ۲۸ نوامبر تا ۱ دسامبر ۱۹۴۳ به صورت سرّی و محرمانه در سفارت شوروی در تهران برگزار شد.
این کنفرانس پس از کنفرانس قاهره و پیش از کنفرانس‌های پوتسدام و یالتا برگزار شد. هدف کلّی همهٔ این کنفرانس‌ها توافق دربارهٔ چهرهٔ جهان پس از پایان جنگ جهانی دوم بود.
موضوعات اصلی‌ای که به نتیجه رسید، عبارت بود از: تاریخ و ابعاد پیاده شدن نیروهای بریتانیایی و آمریکایی در فرانسه و حملهٔ تهاجمیِ نیروهای روسی در ارتباط با آن، منابع اختصاص‌یافته به جبهه‌های ایتالیا، بالکان و برمه که چرچیل نمی‌خواست مورد غفلت واقع شوند.
مهم‌ترین توافقی که در این کنفرانس به‌دست آمد، دربارهٔ گشایش جبهه در غرب اروپا بود. در خلال این کنفرانس، در روز ۲۹ نوامبر، چرچیل به جهت شجاعت و دلاوری نیروهای ارتش شوروی در پاسداری از شهر استراتژیکِ استالینگراد، یک شمشیر را که به شمشیر استالینگراد شهرت یافت، به استالین اهدا کرد. این کنفرانس از این جهت سرّی بود که آلمان‌ها در صدد ترور رهبران سه کشورِ درگیر در جبههٔ مقابل متحدین بودند.
هیتلر خود به یک افسر آلمانی به نام سرهنگ کنراد زینر مأموریت ترور را واگذار کرد. نام این عملیات را هم آلمان‌ها «عملیات پرش بلند» نام نهادند.
این نشست تأثیر مهمی بر جنگ جهانی دوم داشت. آمریکا، با تجهیز ارتش سرخ (شوروی)، به آن کمک کرد تا ارتش آلمان نازی را در دروازه‌های شهر استالینگراد نابود کند. به همین خاطر، ایران «پل پیروزی متفقین» لقب گرفت. برگزاری نشست رهبران متفقین در تهران در مشخص کردن سرنوشت جنگ هم نقش بسزایی داشت. عملیات دی‌دی و هجوم سربازان متفقین به سواحل نرماندی فرانسه در تهران کلید زده شد. استالین خواستار اجرای این عملیات بود تا از فشار ارتش آلمان در جبههٔ شرقی علیه شوروی کاسته شود. اما چرچیل مخالف بود و طرح‌های دیگری داشت. حضور روزولت در تهران و پشتیبانی او از ایدهٔ استالین، چرچیل را وادار کرد تا این طرح را بپذیرد.
The Tehran Conference (codenamed Eureka) was a strategy meeting of Joseph Stalin, Franklin D. Roosevelt, and Winston Churchill from 28 November to 1 December 1943, after the Anglo-Soviet Invasion of Iran. It was held in the Soviet Union's embassy in Tehran, Iran (Persia). It was the first of the World War II conferences of the "Big Three" Allied leaders (the Soviet Union, the United States, and the United Kingdom). It closely followed the Cairo Conference which had taken place on 22–26 November 1943, and preceded the 1945 Yalta and Potsdam conferences. Although the three leaders arrived with differing objectives, the main outcome of the Tehran Conference was the Western Allies' commitment to open a second front against Nazi Germany. The conference also addressed the 'Big Three' Allies' relations with Turkey and Iran, operations in Yugoslavia and against Japan, and the envisaged post-war settlement. A separate protocol signed at the conference pledged the Big Three to recognize Iran's independence.

свернуть