Cmentarz żydowski w Żurominie zlokalizowany jest na północny zachód od centrum miasta, przy dzisiejszych ulicach Mazurskiej i Stefana Żeromskiego. Dokładna data powstania tej nekropolii pozostaje nieustalona, zapewne założono ją w latach 40. XIX wieku, wkrótce po zorganizowaniu się miejscowej gminy wyznaniowej. Wcześniej Żydzi żuromińscy chowali swoich zmarłych na cmentarzu w Kuczborku. Z całą pewnością cmentarz wyznania mojżeszowego w Żurominie działał już w 1859 roku, z tego czasu zachowały się bowiem dokumenty dotyczące grodzenia istniejącej nekropolii.
Podczas drugiej wojny światowej cmentarz został niemal całkowicie zniszczony przez okupantów niemieckich. Dzieła dopełniła postępująca dewastacja w powojennych dziesięcioleciach. Teren cmentarny został pozbawiony wszystkich nagrobków i popadł w stan skrajnego zaniedbania i zapomnienia.
Wiosną 2009 r., dzięki współpracy Żydów wywodzących się z Żuromina oraz Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, ruszyły prace zmierzające do odrestaurowania cmentarza. Nekropolia została ogrodzona i uporządkowana. Uroczyste zakończenie prac odbyło się w lipcu tegoż roku. Wzięli w nim udział Żydzi wywodzący się z Żuromina, przedstawiciele Gminy Żydowskiej w Warszawie i Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, przedstawiciele lokalnych władz i duchowieństwa oraz mieszkańcy miejscowości.
W kwietniu 2011 r. na murze, przy wejściu na cmentarz, uroczyście odsłonięto dwie tablice z około 300 nazwiskami rodzin żydowskich mieszkających do drugiej wojny światowej w Żurominie. Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i współpracującym nią ziomkostwem Żydów żuromińskich w Stanach Zjednoczonych kierowała chęć utrwalenia pamięci o tych, których żaden nagrobek nie zachował się na cmentarzu. Uczczono również żuromińskich Żydów — ofiary Zagłady. W oficjalnym odsłonięciu tablic uczestniczyli potomkowie żuromińskich Żydów, którzy przyjechali na tę okazję z Ameryki.
Nekropolia zajmuje niespełna hektarową działkę o kształcie wydłużonego prostokąta, ogrodzoną i pozbawioną pomników nagrobnych, porośniętą rzadkim drzewostanem. Jej granice historyczne nie są widoczne, ale możliwe przebiegają tak, jak współczesne granice działki geodezyjnej nr 3287.
Źródło: sztetl org.pl
