اولین برنامه دیدار اندیشه با حضرت آیت الله ایازی
تغییر احکام اجتماعی از منظر دین عقلایی در گفتگو با آیت الله ایازی؛ پروژه اتمام یافته یا شروع یک پروسه اصلاحی مادام العمر؟
در اولین برنامه «دیدار اندیشه»، حسین جعفری به شهر قم رفته و گفتگویی جالب و شنیدنی با آیت الله ایازی از مدرسین و محققین و اندیشه ورزان حوزه علمیه در قم داشته، که در ادامه می‌خوانید.
دیدارنیوز - حسین جعفری: در اولین برنامه "دیدار اندیشه"، دیدار نیوز میزبان حضرت آیت الله ایازی از مدرسین و محققین و اندیشه ورزان حوزه علمیه در قم بود و در گفتگویی بی تکلف به سوالات ما پاسخ داد.
اینجا دیدار نیوز، برنامه دیدار اندیشه در قم است. شهری که یکی از قطب‌های فقاهت و مرجعیت و اندیشه دینی و دین پژوهی است.
اولین درک شهودی ما پس از ورود به قم، نو شدن، به روز شدن، مستحکم شدن خانه ها، فضا‌های عمومی، راه‌ها و خیابان و کوچه ها، بیمارستان و دانشگاه و در یک کلام به روز شدن همه‌ی ظاهر خصوصاً طعم تلخ آب در قم متناسب با عقل و علم و تجربه روز است؛ و "دیدار اندیشه"رفته بود تا در گفتگویی بی تکلف و بعنوان گامی ابتدایی و کنکاشی بسیار کوچک تاملی در این موضوع داشته باشد آیا محتوای و آب معرفت قم نیز به روز شده و با عقل و علم و تجربیات زمانه و متناسب با فرهنگ و ساختار زمانه بازسازی شده است؟
سوالاتی در خصوص اسلام مکی، اسلام مدنی طرح و از محضر آیت الله ایازی از اساتید و فرزانگان عرصه اندیشه اسلامی و فقاهت پرسیده شد. سوالاتی که تلاش شد تا برخی از آنچه را که در میان کوچه و بازار از زبان مردم قابل شنیدن است پرسیده و پاسخ دریافت گردد.
بپرسیم اوضاع امروز حوزه چگونه است، آیا حرکت درخوری برای پاسخ به سوالات روز جامعه شده؟ و یا کماکان تلاش می‌شود با تکلف بسیار، سوالات و معضلات مبتلابه روز را به سوال قرون قبل تحویل و سپس پاسخ‌های اعصار گذشته را با قدرت (عریان و تبلیغات وسیع) بر مردم عصر حاضر که بدرستی می‌گویند عصر پایان معجزات است غالب کنند؟
گفتیم منظورمان از "اسلام مکی" همان اسلامی است که عموم متدینان از آن سخن‌گفته، تبلیغ اش می‌کنند و به آن می‌نازند! و در مقابل؛ "اسلام مدنی"همان اسلامی است که منتقدین، بر جای جای آن انگشتِ اتهامِ فرسودگی می‌زنند. احکام و مفاهیمی که بن مایه‌ی عمومِ انتقادات نسبت به اسلام است و متدینان اما، در پاسخ از "اسلام مکی" می‌گویند و سعی بر توجیه "اسلام مدنی"دارند.
پرسیدیم آیا تغییرات قوانین عصر نزول در حوزه اجتماعی توسط پیامبر اسلام یک "پروژه"ی خاتمه یافته است یا شروع " یک پرورسه" اصلاحی است که باید تا الی الابد ادامه یابد؟ نتایج منطقی و عملیاتی قبول پروسه بودن چیست؟ آیا نظریه‌ی "پروسه بودن تغییرات اجتماعی"، در قرآن و از سوی پیامبر مورد تایید قرار گرفته است؟ از میان اسلام مکی و اسلام مدنی کدام ثابت و ماندنی و کدام در ذاتش تغییر قرار داده شده است؟ آیا ضوابط کلی این فهمِ پروسه‌ای قابل اشاره است؟ آیا می‌توان بر خلاف/ تغایر یا تفاوت احکام اجتماعی قرآن توافق کرد؟ آیا توافقات باید منطبق بر احکام قرآن باشد یا همین که در تضاد با آن نباشند کافی است؟
گرچه بدلیل ضیق وقت فرصت نشد تا در این گفتگو به طور کامل به همه‌ی سوالات پاسخ داده شود، اما فتح باب تامل بیشتری در این موضوع فراهم شد.
در اواخر گفتگو از آیت الله ایازی پرسیدیم آیا هنوز هم همانگونه که علامه طباطبایی گفته بود می‌شود در حوزه قم مجتهد شد و برای مردم فتوا صادر کرد بی آنکه جلد قرآن را باز کرد؟ آیا وضع بهتر شده یا بدتر؟ و پاسخ اش به این سوال همانند پاسخ دقیق و اندیشمندانه اش به سوالات مربوط به موضوع شنیدنی بود، زیرا می‌شد دانست که همانگونه که متن جامعه تغییراتی گسترده، عمیق و عام صورت گرفته و به سطح رسیده، در حوزه قم نیز علیرغم تمامی تدابیر کنترلی و مراقبتی صورت گرفته، جریان پاک و آب زلال نواندیشی دینی با تحمل شرایط دوشادوش جامعه در حال حرکت است؛ و در واقع ظاهر تحولات و تغییرات جامعه نشانی از باطن اندیشه ورزی قم دارد.
به باور من دقیق ترین، ظریف‌ترین و خطیرین پاسخ آیت الله ایازی مربوط به سوال مهم پروسه یا پروژه دانستن اصلاح قوانین بر می‌گردد که شایسته تامل و توجه بیشتری است.
این گفتگو در ایام ولادت هشتمین امام شیعیان امام علی ابن موسی الرضا (ع) صورت می‌گرفت و سوال پایانی ما در مورد دعایی از امام رضا بود که فرموده بود: "خداوندا من بیزاری می‌جویم به خدمت تو از آن‌ها که درباره‌ی ما گفتند سخنی را که ما نگفته‌ایم درباره خودمان، خدایا آفرینش مر تو را است و روزی دادن مر تو را، تو را بندگی می‌نماییم و از تو مدد می‌جوییم، خدایا تویی خالق ما و خالق پدران ما که سابق می‌بوده‌اند. خداوندا هرکه پنداشت که رجوع آفریدن به سوی ما است و عهده روزی دادن بر ما است، ما از او بیزاریم، چون بیزاری عیسی بن مریم علیه السلام از نصاری. خدایا ما دعوت نکرده‌ایم آن‌ها را به آنچه می‌پندارند، مگیر ما را به آنچه می‌گویند و بیامرز ما را گناه آنچه می‌پندارند.... " و البته پاسخ ایشان قابل تامل!
از خوانندگان فرزانه دعوت می‌کنم این گفتگو را از "دیدار اندیشه" مشاهده و مورد توجه قرار دهند.
