Twierdza Łomża – carska twierdza, budowana od 1897 do 1909 roku jako ochrona terenów graniczących z Prusami Wschodnimi, a zwłaszcza strzegąca przeprawy przez Narew i Łomży – ówcześnie stolicy guberni, przez którą przebiegały ważne szlaki komunikacyjne.

Twierdza Łomża miała stać się jednym z punktów rozległego rejonu wypadowegozawartego między liniami: Modlin-Warszawa-Dęblin; Dęblin-linia Wieprza-Płock- Włodawa i Modlin-Zegrze-Pułtusk-Różan-Ostrołęka-Łomża-Osowiec.

Pięć fortów twierdzy zaczęto budować w 1887 roku, w formie twierdzy okrężnej. Były to pierwotnie ziemne reduty: dwie (nr IV i V) na lewym brzegu Narwi, koło Łomży, a trzy (nr I, II i III) na prawym brzegu, wokół miejscowości Piątnica. Głównym budowniczym był generał Aleksiej Szoszin.

Następnie 3 forty w Piątnicy rozbudowano, korzystając z wzoru gen. Wieliczko z roku 1897. Dodano między innymi elementy betonowe, w tym koszary szyjowe, schronypogotowia bojowego, kaponiery, podziemną komunikację poprowadzono w poternach. Oznaczono je numerami 1 (wschodni), 2 (środkowy) i 3 (zachodni), a następnie przemianowano, zgodnie z rosyjskim alfabetem, na A, B, W. W odróżnieniu od klasycznych twierdz fortowych, obiekty w Piątnicy połączono w ciągły pas obrony, z wałami, fosami, osłoniętą drogą do szybkiego przerzutu wojsk i zaopatrzenia, a także ze schronami biernymi i bojowymi. Forty te tworzyły razem obwarowanie ciągłe w odległości 1,5 km od przeprawy. Prawy kraniec opierał się o moczary i bagna nadrzeczne, lewy zaś o samą rzekę.

Ponadto planowano budowę pięciu nowych fortów, wysuniętych na przedpole Twierdzy - "Kalinowo", "Rządkowo", "Czarnocin", "Jeziorko" i "Budy". Prawdopodobnie rozbudowa nie wyszła poza fazę planowania[1].

W roku 1909 twierdza została skasowana.

Latem 1939 roku prawobrzeżne forty przygotowano do odparcia spodziewanego ataku wojsk niemieckich - wykopano rowy strzeleckie, ustawiono przeszkody przeciwpiechotne oraz wybudowano niewielkich 12 żelbetowych schronów bojowych.

свернуть