کاخ موزه سبز یکی از کاخ‌های مجموعه سعد آباد، واقع در شمال شهر تهران است. سعد آباد در اصل باغ بسیار بزرگی حدود 110 هکتار است با مجموعه ای از بناها که کاخ سبز در ضلع شمال غربی، یکی از آن ها است. این منطقه بسیار زیبا و خوش آب و هوا بوده و میانگین دمای سالانه آن به حدود 13 درجه سانتیگراد می رسد. سعدآباد دارای هجده کاخ متعلق به دوره های قاجار و پهلوی است و جزو مهمترین موزه های کشور به شمار می رود؛ لذا امکان بازدید از کل این مجموعه در یک روز امکان پذیر نیست.
در اصلی کاخ موزه سبز ( از سمت شمال غربی) به سمت رشته کوه البرز باز می شود. در واقع این عمارت از شمال با کوه های البرز، از شرق با گلاب دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد. همچنین رودخانه جعفرآباد از وسط محوطه کاخ می گذرد. این منطقه جزوه شهرستان شمیرانات تهران به حساب می آید. مجموعه سعدآباد در سال 1370 مرمت شده است و شماره ثبت آن 1957 می باشد و در تاریخ 4 دی ماه 1376 ثبت ملی شده است. در ابتدا در این زمین بنایی نیمه تمام متعلق به علیخان والی از زمین داران معروف دوره قاجار، وجود داشت که حکومت پهلوی ابتدا آن را به قیمت هفت هزار تومان خریداری نمود. ساخت بنای کاخ سبز که مساحتی بالغ بر 1203 متر مربع دارد، حدود 7 سال از بعد از سال 1301 به طول انجامید. در زمان خریداری زمین، رضا شاه هنوز به سلطنت نرسیده بود و وزیر جنگ بود؛ اما کاخ سبز در اوایل سلطنت رضا شاه به بهره برداری رسید.
کاخ یاد شده بر بلندترین نقطه مجموعه سعدآباد ساخته شد و اولین کاخ مجموعه سعدآباد است که به بهره برداری رسید. در نمای خارجی آن از سنگ های سبز کمیاب معدن خمسه زنجان و سنگ مرمر خراسان استفاده شده و در مصالح آن از سرب بهره گرفته شده است تا در اثر گرما و سرمای هوا سنگ ها خرد نشوند؛ این مساله باعث شد که با وجود گذر سال ها کاخ سبز همچنان زیبایی خود را حفظ کند. سر در و ستون های ورودی کاخ که از جنس مرمر خراسان هستند، تلفیقی از هنر و نقوش ایرانی و اروپایی بوده و بطور کلی از سبک معماری ایرانی- اروپایی در ساخت آن ها استفاده شده است. این بنا در ابتدا به کاخ سنگی معروف بود اما در دوره پهلوی دوم کاخ سنگی مرمت شد و کاخ شهوند نام گرفت. پس از انقلاب اسلامی تاکنون بنای مذکور را کاخ سبز می خوانند.
هنر داخلی این موزه شامل آیینه کاری، گچ بری، مقرنس و خاتم کاری است. نقشه این کاخ دو طبقه که شامل زیرزمین و طبقه همکف است را استاد جعفر کاشانی طراحی کرده است و معماری آن به عهده میرزا جعفر کاشی (معروف به معمار باشی)، فرزند استاد قاسم معمار بوده است که این کاخ آخرین کار او به شمار می رود. فرش های داخل اتاق ها را هنرمندان ایرانی بافته اند ولی اشیایی مانند مبل، ظروف چینی و لوسترهای متنوع آن از اروپا وارد شده اند؛ همچنین هدایایی از سایر کشورها در آن به چشم می خورد.
آیینه هایی با طرح گل هایی که از گچ ساخته شده اند در تالار آیینه خودنمایی می کنند. تالاری که نقش وسط فرش آن با طرح سقف همخوانی دارد و با قالی مشهدی هفتاد متری زیبایی که اثر عبدالمحمد عمواغلی است، پوشانده شده است. ساخت این تالار چهار سال به طول انجامید که دفتر کار رضاشاه نیز بوده است. تذهیب روی دیوارها هنر استاد حسین بهزاد است و خاتم کاری ها را جمعی از هنرمندان کارگاه استاد صنیع خاتم انجام داده اند؛ همچنین نرده های چوبی پلکان ها که طرح سربازان پارسی بر آن نقش بسته است، کاری از استاد مختاری می باشد. لازم به ذکر است دیوارکوب های تزیین شده در سرسرا اثر امانوئل بوردلی هنرمند فرانسوی هستند. برخی از آثار هنری و اشیای تاریخی موجود در کاخ موزه‌ی سبز عبارتنداز:
فرش تالار آیینه کاخ موزه سبز
گلدان های تزئینی از سنگ مرمر
بزار مرصع‌کاری شده با سنگ یشم
فرش نفیس راور
تابلو نقاشی گلدان گل
نشان و مدال ذوالفقار
گفته شده این کاخ محل زندگی رضا شاه بوده اما در دوره محمدرضا شاه از آن برای اقامت مهمانان خارجی استفاده می شده است؛ برای مثال افرادی چون "ملک حسین" و "کنستانتین" پادشاه سابق یونان، برای مدتی در این کاخ اقامت داشته اند. همچنین اشخاصی نظیر "جیمی کارتر" رییس جمهور آمریکا و "انور سادات" پادشاه مصر نیز مهمان این کاخ بوده اند و این ها نشان از اهمیت تاریخی این کاخ دارند. از دیگر شاخه های تاریخی این کاخ، امضای پیمان سعدآباد در سال 1316 میان ایران، ترکیه، عراق و افغانستان در آن است. همچنین گفته شده در این ساختمان مجلل، در اتاق خواب رضا شاه به دلیل مخالفتش، هیچ گونه تخت و مبلمانی وجود نداشته است و این رویه در زمان حکومت فرزندش تغییر کرده است؛ این کاخ دارای تالار آئینه، اتاق پذیرایی، اتاق غذاخوری، اتاق کار و اتاق خواب است. اگر به برنامه هایی که امروزه در کاخ سبز برگزار شده است سری بزنید، مواردی نظیر نمایشگاه خاتم، نمایشگاه ظروف نقره و نمایشگاهای نوروزی را خواهید دید.
#علیرضاتراکمه
#اکوتوریسم
#ایرانگرد
#ایران
#ایرانگردی
#طبیعت
#کاخسیز
#پهلوی
#رضاشاه_پهلوی
#رضا_شاه
#کاخ
#کاخ_سبز
