سخنرانی دکتر داود فیرحی، محقق و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، با عنوان عاشورا و بحران خلافت از آن معدود سخنرانی‌هاست که علی‌رغم کوتاه بودن، توضیحی عمیق از شرایط اجتماعی و سیاسی منجر به پیدایش حادثه عاشورا ارائه می‌کند.

ـ در صدر اسلام، حکومت مبتنی بر کمک‌های داوطلبانه شهروندان بود، بنابراین دولت وابسته به مردم است. آخرین بیت المالی که پیامبر(ص) توزیع کرد، حدود 80هزار دینار بود که آنچنان در مدینه مهم نبود.

ـ در آن مقطع، دو نوع بیعت صورت می گرفت، یکی بیعت با حکومت و دیگری بیعت لحظه به لحظه در قبال تصمیم‌های حساس بود که امروزه نام آن را «رفراندوم» می گذارند.

ـ تا سال 13 هجری، اگر غنیمتی هم بود به صورت مساوی تقسیم می شد. برای نمونه وقتی ابوبکر می خواست بیت المال را تقسیم کند، می گفت که برای من مجاهد و غیرمجاهد فرقی ندارد.

ـ سال 15 هجرت، خلیفه دوم فرمولی را برای توزیع غنائم تعریف کرد که این فرمول تا انتهای بنی‌امیه باقی ماند و آغاز فاصله گرفتن بیشتر دولت اسلامی از سیره پیامبر (ص) بود.

ـ فرمول ساده بود، به نحوی که سهم هر مسلمان مساوی‌است با میزان نزدیکی نسبی با پیامبر ضربدر سبقت در اسلام

ـ یعنی هرکس زودتر اسلام آورده به تعداد روز و ساعاتی که این کار را کرده، بیشتر از دیگران امتیاز پیدا می کرد و هر کس به لحاظ قبیله به پیامبر نزدیک بود، امتیازش بیشتر می شد.

ـ وقتی که این فرمول ریاضی را در اقتصاد وارد کنیم، می‌توانیم محاسبه کنیم که طلحه چه میزان پول می‌گرفت و یک برده یا یک عجم چقدر می‌گرفته است.

ـ عمر خلیفه دوم، بخشی از مشکل را فهمیده بود و می‌گفت پول دست صحابه باشد، اما آنها حق تبدیل ثروت خود به سرمایه را ندارند.

ـ جالب اینجاست که بسیار زود فرزندان آن افراد به فساد کشیده شدند و عمر یک جمله‌ای دارد که می گوید من در گذرگاه حره در مدینه ایستادم و مراقب هستم که بند شلوار عرب پایین نیاید.

ـ خلیفه سوم بعد از روی کار آمدن، بلافاصله خصوصی سازی را شروع کرد و تمام ثروتی که در مدینه بود از سکه به زمین های زراعی تبدیل شدند

ـ به تدریج قریش‌گرایی و قبیله گرایی شکل گرفت و عدم توازن به وجود آمد و دارالخلافه به مرکز تولید و بازتولید فساد سیستماتیک تبدیل شد.

ـ در واقع، دارالخلافه قلبی بود که این فساد را به درون جامعه پمپاژ می کرد.

بطور کلی در این سخنرانی فیرحی توضیحاتی درباره شرایط اجتماعی سیاسی و مناسبات حاکم بر جامعه زمان امام حسین را بیان می دارد و اینکه حضرت امام حسین در چه موقعیت زمانی در برابر دستگاه خلافت اموی ایستادگی می نماید. این سخنرانی در دارالزهراء تهران، 26 شهریور97، شب هشتم محرم ایراد شده است.

свернуть