Sztolnia Ponikowska to największa z pięciu sztolni odwadniających kopalnie srebara i ołowiu w okolicach Olkusza w XVIw. Była arcydziełem ówczesnej inżynierii, funkcjonowała przez okres 150 lat, umożliwiła sięgnięcie po głębsze pokłady i zwiększenie wydobycia na niespotykaną dotąd skale. Jej trasa przebiegała na pólnoc od Olkusza, początek miała na północy-wszchód od dzisiejszej hali sportowej MOSiRu i ciągnęła się pod ziemią na odcinku ponad 4km do strumyka zwanego Ponikiem - dziś w lesie za Pomorzanami.
Budowa pięciu sztolni tj. Starczynowskiej, Czajowskiej, Ostrowickiej, Pileckiej i Ponikowskiej była największą inwestycją gospodarczą w całej historii przedrozbiorowej Polski.
