Για την Ορθοδοξία σημαντικότατη ειναι η κατανυκτική ευχή του οσίου Εφραίμ του Σύρου, στην οποία μεταξύ άλλων αιτημάτων ο προσευχόμενος ζητά: "Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας καί αργολογίας μη μοι δως". Η ευχή αυτή “ξυπνά” και προτρέπει τον άνθρωπο να ανέβει τις βαθμίδες της πνευματικότητας. Ένα, λοιπόν, από τα βασικά αιτήματα της Ευχής αυτής είναι να βοηθήσει ο Θεός στην απομάκρυνση του πνεύματος της αργολογίας. “Η αργολογία-φλυαρία ολοκληρώνει το έργο της πνευματικής καταστροφής μας με την πνευματική δολοφονία των αδελφών μας” (Ι. Κορναράκης). Το λόγο του ανθρώπου, ανεκτίμητο θείο δώρο, που μας κάνει να διαφέρουμε από τα ζώα, είναι κρίμα να τον αφήνουμε χαλαρό, παραποιημένο, αναιδώς ψεύτικο. Άλλωστε τα λόγια μας μένουν πάντα στη μνήμη των ανθρώπων. Τα ανακαλούν στη μνήμη τους σε ώρες ησυχίας και λυπούνται ή χαίρονται αναλόγως. Πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε σε εκφράσεις, χαρακτηρισμούς και κρίσεις! Ο σκανδαλισμός, η συκοφαντία, η καταλαλιά, αρχίζουν πάντα από τη φλυαρία και την περιττολογία. “Θρόνο ματαιοδοξίας, σημάδι αγνωσίας, είσοδο κατάκρισης, πρόξενο ψεύδους, διάλυση πνευματικής ευφορίας της προσευχής”, χαρακτηρίζει την πολυλογία ο Όσιος Ιωάννης της Κλίμακος, προσθέτοντας: “δημιουργεί αδιαφορία για τις αμαρτίες, που εξαφανίζει την προφύλαξη του νου κατά των παθών, ψυχραίνει την πνευματική θερμότητα και σκοτίζει την προσευχή”. Ο Άγ. Νικόδημος Αγιορείτης, την ονομάζει οξύμωρα: “ψυχρότητα της ευλαβούς θερμότητος”. Ο αββάς Δωρόθεος παρατηρεί: "συχνά συζητάμε από διάθεση αργολογίας. Κάτι θα μας ξεφύγει, και θα λυπήσουμε τον οδελφό μας". Η αργία “αδιαφορεί” για το Θεό, η περιέργεια διαστρέφει την πραγματική γνώση, η φιλαρχία, “σκοτώνει” την συνείδηση έναντι του πλησίον και η αργολογία στρέφεται κατά του εαυτού μας διά της σπατάλης του λόγου. Γι' αυτό από τα τριακόσια πάθη που γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός, ο όσιος Εφραίμ επέλεξε αυτά τα τέσσερα στην προσευχή που προαναφέραμε. Γιατί έχουν τόση δύναμη ώστε εύκολα να νεκρώνουν “σιωπηλά” την ψυχή.
Η ΣΙΩΠΗ ΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αντί του κυριαρχούντος μεστού ύβρεως, ψεύδους, κολακείας, σαρκασμού λόγου, υπάρχει και η διακριτική σιωπή. Λέμε “διακριτική”, διότι μπορούμε νά χουμε σιωπή από δειλία ή από αλαζονική οίηση και ξιπασιά. Όμως, η ενσυνείδητη απόρριψη φλυαρίας και κουτσομπολιού αποτελεί αρετή που οδηγεί στην αποφυγή φιλονικιών. Οι σιωπηλοί μιλούν με τη σοβαρή σιωπή τους. Σιωπούν εξαιτίας της ταπεινής αίσθησης ότι δεν έχουν κάτι σημαντικό να πουν. Οι σιωπηλοί από διάκριση άνθρωποι, δεν είναι συνηθισμένοι, αρεστοί, προτιμητέοι. Ο κόσμος αναζητά τολμηρούς συζητητές, θεωρώντας συχνά τους σιωπώντες νοσηρούς, μειονεκτικούς, δειλούς. Όταν όμως μιλούν, καταθέτουν μεστό περιεχομένου λόγο. Το Ευαγγέλιο δεν μας θέλει πάντοτε σιωπώντες. Μας καλεί συχνά σε ιεραποστολή, ομολογία, νουθεσία. Ο Χριστός είπε στον απόστολο Παύλο: “Μη φοβού, αλλά λάλει και μη σιωπήσης διότι εγώ ειμί μετά σου”. Όμως, τα μυστήρια της Ορθοδοξίας γεννώνται από τη σιωπή. Μετά από μακρά σιγή στην έρημο μίλησε ο Χριστός. Το μυστήριο της Θείας Οικονομίας κατανοείται καλύτερα σιωπηλά. Η σιωπή “δηλώνει ταπείνωση νου, όραση καρδιάς, ευχαριστία ψυχής” (Μωυσής ο Αγιορείτης).
Η ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ. Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ: Διαβάζουμε στο Ευαγγέλιο: “Ο δε Ιησούς ουδέν απεκρίνατο”. Δεν απαντά, στους “δικαστές” του. Θεωρεί ότι δεν βγαίνει τίποτε με τα λόγια, θα έπεφταν οι λόγοι του στο κενό εξαιτίας της εκούσιας κώφευσης των ανθρώπων, επιβεβαιώνοντας τον προφήτη Ησαΐα που λέει: «Δεν άνοιξε το στόμα του καθόλου κι έμεινε άφωνος μπροστά στους διώκτες του». Ακόμη, ολόκληρος ο βίος της Θεοτόκου είναι μια απέραντη σιωπή. Ελάχιστοι λόγοι της Θεοτόκου διασώθηκαν. Ηθελημένα σιωπούσε από ταπείνωση. Άφηνε να μιλά ο Υιός Της, μένοντας στη σκιά Του. Η “ηχηρή” σιωπή της Θεοτόκου είναι αυστηρό κήρυγμα ελέγχον κάθε γυναικεία φλυαρία.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Ένας αδόκιμος νους μπορεί να νομίζει πως είναι σοφός με το να λέει ότι θέλει παντού και πάντα. Όμως “η υπεροψία της φλυαρίας αποτελεί ανόητη προσπάθεια επιβολής επί πάντων” (π. Μωυσής Αγιορ.). Η εκκοσμίκευση σήμερα του ανθρώπου συμπορεύεται με τη φλυαρία. Έτσι, ο λόγος, τελικά, αποσυνδέει τους ανθρώπους. Η κατάκτηση της σιωπής είναι δύσκολη, αποτελεί όμως μορφή ασκήσεως, όπως η νηστεία και η εγκράτεια. Τα τροπάρια της Μ. Σαρακοστής μιλούν συχνά και για εγκράτεια γλώσσης. Η σιωπή πηγάζει από τον πλούτο της ειρήνης της καρδιάς και συνδέεται με τις άλλες αρετές. Σπουδαίο αντίδοτο στη φλυαρία και την αργολογία αποτελεί η καρδιακή προσευχή. “Η προσευχή αποτελεί βίωμα μυστικό, δύσκολο-έκφραστη αίσθηση και αλάλητο στεναγμό της καρδιάς. Ο Θεός δεν ανακαλύπτεται αλλά αποκαλύπτεται. Τότε σιγά πάσα σάρκα βροτεία..” (Μωυσής Αγιορείτης).
