Ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια του συστήματος μετάδοσης της κίνησης είναι το σασμάν – κιβώτιο σχέσεων ή ταχυτήτων στα ελληνικά.
Ουσιαστικά είναι ο μηχανισμός που επέτρεψε, αρχικά και μέχρι σήμερα, στα αυτοκίνητα να κινηθούν με τους ελαφριούς και εύκολους στη τροφοδοσία Κινητήρες Εσωτερικής Καύσης.
Κινητήρες που έχουν χαρακτηριστικά που δεν ταιριάζουν απόλυτα με την αυτοκίνηση.
Ας δούμε με απλά λόγια ποιά είναι η κύρια ασυμβατότητα των δύο. Ένας ΜΕΚ σήμερα αποδίδει μία μέγιστη ροπή γύρω στα 300 Nm, κάπου στις 3.000 σ.α.λ. Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί και όχι απόλυτοι.
Τί σημαίνουν όμως; Αν συνδέσουμε έναν κινητήρα κατευθείαν με έναν τροχό, στις στροφές της μέγιστης ροπής ο τροχός θα τείνει να περιστραφεί με 3.000 σ.α.λ., με άλλα λόγια με μία ταχύτητα 565 χ.α.ω. αν έχει διάμετρο 50 εκατοστά.
Τέλειο θα πει κάποιος! Όχι όμως αν σκεφτούμε ότι την ταχύτητα αυτή καλούνται να διατηρήσουν 300 Nm ροπής ή πιο απλά κάποια 120 κιλά δύναμης. Και μόνο αν σκεφτούμε την αεροδυναμική αντίσταση, τις τριβές και την όποια κλίση του δρόμου, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτό είναι αδύνατο!
Τί κάνουμε λοιπόν;
Με δύο συστήματα γραναζιών, ουσιαστικά ένα μικρό γρανάζι που κινεί ένα μεγαλύτερο, πολλαπλασιάζουμε τη διαθέσιμη ροπή που φτάνει στους τροχούς μας.
Το ένα σύστημα είναι το διαφορικό, για το οποίο έχουμε ήδη μιλήσει στην εκπομπή Οδηγώντας και το άλλο είναι το κιβώτιο ταχυτήτων για το οποίο θα μιλήσουμε σήμερα.
Το κιβώτιο ταχυτήτων αποτελείται βασικά από τέσσερεις ομάδες κομματιών/ανταλλακτικών:
το καβούκι
τα γρανάζια
τους άξονες
και όλα τα υπόλοιπα.
Το καβούκι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, μια και καλείται να αντέξει τη ροπή του κινητήρα αλλά και τις οριακές τιμές της κατά την αλλαγή σχέσεων.
Χωρίς μάλιστα να παραμορφώνεται σε βαθμό που να απειλεί την ευθυγράμμιση των γραναζιών. Άρα και τη ζωή του κιβωτίου.
Στα σημερινά κιβώτια, εγκατεστημένα στην πλειοψηφία τους εγκάρσια εμπρός, η ροπή μπαίνει από δεξιά και βγαίνει επίσης δεξιά. Αυτό μειώνει σημαντικά την κόπωση του καβουκιού.
Αντίθετα στα παλαιότερα αυτοκίνητα, με τον κινητήρα εμπρός και την κίνηση πίσω, η ροπή έμπαινε από εμπρός και έβγαινε από πίσω. Αυτό προκαλούσε και προκαλεί πιο έντονες στρεβλώσεις στο καβούκι που αρκετές φορές σπάει.
Οι άξονες είναι αυτοί που μεταφέρουν τη ροπή από τον κινητήρα στα γρανάζια και από εκεί στο διαφορικό και κατά συνέπεια στους τροχούς.
Οποιαδήποτε αστοχία τους να παραμείνουν άκαμπτοι απειλεί ακόμη και με καταστροφή τα γρανάζια που απέχουν… μικρόμετρα μεταξύ τους.
Είναι ένας παράγοντας που δεν επιτρέπει την επισκευή ενός σασμάν αν δεν αλλαχθούν τα πάντα!
