Ένα από τα πλέον διαδεδομένα παραδοσιακά τραγούδια σε ολόκληρη την Ελλάδα. Κάθε τόπος έχει δημιουργήσει τη δική του παραλλαγή. Αλλού μπορεί να χαρακτηριστεί ως "Παραλογή", αλλού ως τραγούδι "της αγάπης", ενώ σε άλλες περιοχές ανήκει στα κλέφτικα και ηρωικά τραγούδια. Είναι γνωστό και διαδεδομένο από τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη μέχρι την Μακεδονία και την ευρύτερη Θράκη και από την Κέρκυρα και την Λευκάδα έως τα βάθη της Καππαδοκίας.

Στα Ελληνικά χωριά της Βορείου Ηπείρου, επιβίωσε αυτό το διαδεδομένο και - όπως όλα δείχνουν - πολύ παλαιό δημοτικό τραγούδι. Οι ντόπιοι κάτοικοι της Βορείου Ηπείρου, το ερμηνεύουν με το χαρακτηριστικό πολυφωνικό τρόπο, μια ιδιόμορφη και περίπλοκη έκφραση πολυφωνικού σχήματος που απηχεί ενδεχομένως και αρχαιοελληνικά πρότυπα. Το τραγούδι στην Βόρειο Ήπειρο συναντάται ως Παραλογή, ως πολύστιχο αφηγηματικό τραγούδι με τραγικό - δραματικό περιεχόμενο και καταγωγή στην Ύστερη Βυζαντινή εποχή.

Σύμφωνα με τη Μιράντα Τερζοπούλου:
"το τραγούδι αυτό συνδέεται με την λαϊκή δοξασία ότι η ψυχή του νεκρού εξοργίζεται όταν κάποιος διαταράξει τη γαλήνη της. Η υπόθεση είναι απλή: ένας νέος, νυχτοπερπατώντας για γλεντοκόπι ή ερωτοδουλειά, ξεστρατίζει και βρίσκεται σ' ένα κοιμητήρι όπου απρόσεχτα πατάει το μνήμα ενός παλικαριού. Η αντίθεση που προκύπτει από το βέβηλο αυτό συναπάντημα του νεκρού με τον ζωντανό συνομήλικό του, τα παραπονεμένα λόγια του νεκρού μέσα απ' τον τάφο, οι αναμνήσεις από τη δική του πρότερη και χαμένη νιότη γίνονται εντέλει ένας φιλοσοφικός στοχασμός για το πρόσκαιρο και εύθραυστο της ζωής".

Οι στίχοι:
Μηλίτσα που 'σαι στον γκρεμό
Μηλίτσα, Μηλίτσα
στα μήλα φορτωμένη
Μηλίτσα και Ροϊδίτσα.

Τα μήλα σου τα (ο)ρέγομαι και το γκρεμό φοβάμαι.
Κι αν τον φοβάσαι τον γκρεμό έλα απ' το μονοπάτι.
Το μονοπάτι μ' έβγαλε σ' ένα στενό σοκκάκι.
Εκεί ήταν τρία μνήματα, τα τρία αράδα - αράδα.
Το 'να ήτανε ξεχωριστό, ξεχωριστό από τ' άλλα.
Δεν το είδα και το πάτησα απάνω στο κεφάλι.
'Κούγω το μνήμα και βουγκάει και βαριαναστενάζει:
"Τάχα δεν ήμουν και 'γω νιος, δεν ήμουν παλικάρι;
Τάχα δεν επερβάτησα νύχτες δίχως φεγγάρι;"

свернуть