Τραγούδι ερωτικού περιεχομένου από τα πιο «όμορφα» τραγούδια της αγάπης που ακούγεται και χορεύεται στην Ηλεία και κατ’ επέκταση στην δυτική Πελοπόννησο. Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 8/8 (3-3-2) και χορεύεται στα βήματα του «ΚΑΓΚΕΛΙΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ».

Όσο και να ψάξαμε δεν βρήκαμε κανένα στοιχείο γύρω από την ιστορία του τραγουδιού, γι’ αυτό θα προσπαθήσουμε να το ερμηνεύσουμε σύμφωνα με την δική μας αντίληψη ή αν θέλετε θα το αναλύσουμε όπως εμείς το καταλαβαίνουμε.

Όλο το τραγούδι στηρίζεται σε αλληγορικές εκφράσεις που κρύβουν οι λέξεις όπως τα αρωματικά[1] φυτά και βότανα, ο μόσχος[2], ο βασιλικός[3], το τριαντάφυλλο[4], το γαρύφαλλο, το μακεδονήσι[5] ακόμη το ρόιδο[6] και ο μαστραπάς[7] που κρατάει καλά φυλαγμένα τα μεθυστικά αρώματα και άλλες λέξεις που έχουν διαφορετικό νόημα από εκείνο που φαίνεται ότι δηλώνουν.

Σύμφωνα με όσα εδώ η λαϊκή μούσα μας περιγράφει, βρισκόμαστε σε μια γειτονιά που στο προσκήνιο είναι ένας νέος που βρίσκεται έξω από ένα σπίτι που από το παράθυρο αγναντεύει μια κοπέλα να κεντάει ένα μαντήλι, το «χρυσό» μαντήλι.

«Για σε τα λέω αγάπη μου που ’σαι στο παρεθύρι…»

Το μαντήλι έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην ζωή των ανθρώπων της Ορεινής Ηλείας αλλά και στα διάφορα έθιμα όλης της χώρας. Ιδιαίτερα όμως ρόλο έπαιζε στα αρραβωνιάσματα και στους γάμους. Το μαντήλι του αρραβώνα με τη διπρόσωπη βελονιά[8], είχε κεντίδια με τ’ αρχικά γράμματα από τα ονόματα των αρραβωνιασμένων.

«Το ομορφοκεντημένο, με δάκρυ ποτισμένο…» που το στέλνε η κόρη στο νέο και του ‘λεγε, «σαν φυλαχτό να το κρατάς…».

Στο γάμο, το μαντήλι το καρφώνανε στο πέτο των συμπεθέρων, στον άνδρα που έφερνε το κανίσκι[9] στον νέο που έπαιρνε την προσκεφαλάδα[10] και στην καπιστράνα[11] των ζώων που φόρτωναν τα προικιά της νύφης. Μαντήλι είχε και η κανάτα με το κρασί που κερνούσαν στο χορό. Μαντήλι έδεναν ακόμη στα όργανα, κλαρίνο, βιολί, πίπιζα, ταβούλι, και σε κόμπο που σχημάτιζαν στη μιά του άκρη, έβαζαν μέσα το μπαξίσι για να ασημώσουν έτσι τη μουσική κομπανία.

Όπως είπαμε παραπάνω όλο το τραγούδι στηρίζεται σε αλληγορικές εκφράσεις άρα και όλη η φιλοσοφία του είναι, ότι όλα αυτά μπορούν ή θα μπορούσαν να είναι σκέψεις ή όνειρα από έναν νεαρό ή αντίστοιχα και από κάποια κοπέλα.

Εδώ ο λαϊκός ποιητής δημιουργεί μοναδικές εικόνες όπου ό νέος για να ειδοποιήσει την υποψήφια νύφη (που την έβλεπε να κεντάει), σκεφτόταν, ότι θα ήθελε να βρισκόταν μπροστά του ένα νεράντζι, κάτι τέλος πάντων και στα ορεινά χωριά μας που δεν «βλογάει» νεράντζι έλεγαν, «να 'χα να μήλο…», να το πετάξει ώστε να σημαδέψει μέσα από το παραθύρι για να σπάσει το μαστραπά που βρισκόταν μπροστά στο κορίτσι.

Ο μαστραπάς είχε τόσα μυρωδικά μέσα που θα μεθούσαν το τσουπί[12] και ζαλισμένο όπως θα ήταν θα του έστελνε μαζί βέβαια με την αγάπη της για το νέο, το μαντήλι που κεντούσε.

Εδώ, στην περίπτωσή μας όμως ο νέος δεν βρήκε αυτό που ήθελε δηλαδή την ανταπόκριση που αποζητούσε αφού ή νέα έστειλε μεν το μαντήλι[13] αλλά μόνο του, χωρίς την απαραίτητη αγάπη που της ζήτησε που κατά συνέπεια θα ήταν και ο αρραβώνας τους.

Το δημοτικό τραγούδι «Να'χα νεράντζι να 'ριχνα» ανήκει σε μία σειρά από άλλα Ηλειακά τραγούδια που τα εκτέλεσαν οι Αντρωναίοι μουσικοί, Βασίλης Σίνος στο κλαρίνο και Βασιλάκης Σίνος στο βιολί σε εκδήλωση συλλόγου στο κοντινό μας χωριό, Πέρσαινα. Στο τραγούδι είναι ο Νίκος Δημητρακόπουλος. Στο χορό, το χορευτικό συγκρότημα του Δήμου Πύργου. Η βιντεοσκόπηση έγινε από συνεργείο της ΕΡΤ στα πλαίσια της εκπομπής «Μουσική Παράδοση», με παρουσιαστή τον Παναγιώτη Μυλωνά όπου καταγράφει τα τραγούδια και τους χορούς της Πελοποννήσου. Πηγή: Αρχείο ΕΡΤ.

Κώστας Παπαντωνόπουλος Θεριστής 2018
Περισσότερα... [ Ссылка ]

свернуть