Kadınlarla aşk üzerine sohbet etmek, kadınlara aşktan bahsetmek anlamına gelir. Kasidenin bir bölümü iken daha sonraları ayrı bir nazım şekli halini almıştır. Gazeller, divan şiirinde şairlerin şiirdeki kudretlerini gösterdikleri bir nazım şeklidir. Şairler, genellikle bu nazım şeklinde gösterdikleri başarıyla kategorize edilmişlerdir.

Gazel, tıpkı kaside gibi, ilk beyti kendi içinde kafiyeli (musarra, mukaffa, matla) diğer beyitlerinin ise ikinci mısrası ilk beyitle kafiyeli olan nazım şeklidir (aa-xa-xa-xa-xa...)

Gazeller, kendine mahsus kafiye şeması olan ve aruz alçüsüyle yazılan nazım şeklidir. Aruzun herhangi bir vezni ile yazılabilir. Ancak Türk edebiyatında belirli vezinler daha fazla tercih edilmiştir. Bilhassa simetrik ve hareketli vezinler gazellerde kullanılmıştır. Ancak nadir de olsa rubai kalıplarıyla da gazel yazıldığı görülebilir.

Gazelin beyit sayısı genellikle 5-15 sayıları arasında ifade edilir. Hatta 5 beyitten az gazellere nâtamam (tamamlanmamış), 15 beyitten fazla olanlara ise mutavvel (uzun, uzun uzadıya anlatılmış) gazel denebilir. Eski kültürümüzdeki tek sayı takıntısı gazel beyitlerinde de kendisini hissettirir. Bu anlamda gazellerin 5, 7, 9 gibi tek beyit sayısına sahip olduğu görülebilir.

Her yönüyle gazel, KLASİK EDEBİYAT'ta...

Prof. Dr. Özer ŞENÖDEYİCİ

свернуть