Swaróg – słowiański bóg, któremu przypisuje się związek z niebiosami, słońcem i ogniem, a także kowalstwem. Jedyny z bogów, którego istnienie poświadczone jest zarówno na słowiańszczyźnie zachodniej, jak i na wschodzie. Etymologia jego imienia może mieć związek z wyrażeniem „swarzyć się” (czyli kłócić, gniewać), aczkolwiek badacze doszukują się w imieniu Swaroga pochodzenia irańskiego, gdzie odnaleźć można słowo „hwar” oznaczające słońce, natomiast w sanskrycie „swar” to słońce, blask, niebo.

W kronice Thietmara z Merseburga znajduje się dość szczegółowy opis świątyni Swaroga oraz rytuałów odprawianych na cześć tegoż bóstwa przez Wieletów/Luciców z Połabia. U Brunona z Kwerfurtu (współczesnemu Thietmarowi) pojawia się informacja jakoby lud oddający cześć Swarożycowi miał w zwyczaju składać w ofierze chrześcijanina (tak stało się m.in. z biskupem Meklemburskim Janem, który w 1066r. zginął śmiercią męczeńską). Innym kronikarzem, który potwierdza istnienie kultu Swaroga, jest Adam z Bremy, kanonik żyjący w drugiej połowie XI w. Opisuje on gród Retra (thietmarowy Radogoszcz) i żyjących w nim Redarów. Posiadają oni świątynię dla wielu bożków, ale najważniejszym z nich jest Redigast (w kronice Thietmara – Swarożyc). W sporządzonej na Rusi w XII w. kopii kroniki bizantyjskiego historyka Jana Malalasa odnaleźć można dopiski ruskiego komentatora, który próbuje wyjaśniać nazwy bóstw przy pomocy odpowiedników słowiańskich – Swaróg zatem zostaje utożsamiony z bogiem ognia i kowalem Feostem (Hefajstosem), natomiast syn jego, Dażbóg (Dadźbog) ze Słońcem (Heliosem). W tym miejscu wypada zastanowić się nad związkiem, jaki łączy Swaroga, Swarożyca i Dażboga. Z jednej strony imię Swarożyc, jak dowodzi A. Bruckner, może być po prostu zdrobnieniem i oznaczać małego/miłego Swaroga, z drugiej natomiast może oznaczać jego syna. Kwestia czy Swarożyc/Dażbóg(Dadźbog) jest synem Swaroga, czy jego personifikacją nie jest do końca rozstrzygnięta.

свернуть