Dylemat wagonika – jedno z najbardziej znanych i kontrowersyjnych narzędzi filozofii moralnej. Czy poświęcenie jednej osoby, aby uratować pięć innych, jest moralnie dopuszczalne? W tym wykładzie zagłębiamy się w historię i ewolucję tego eksperymentu myślowego, analizując go z perspektywy utylitaryzmu, deontologii oraz współczesnej psychologii moralnej.
W tym wykładzie poznasz nie tylko podstawową wersję dylematu, ale także jego warianty, które stawiają pytania o wartościowanie życia ludzkiego, moralne intencje i odpowiedzialność. Przeanalizujemy również wyniki badań neuroetycznych Joshua Greene’a, które rzucają światło na wewnętrzne napięcia między emocjami a racjonalnością w podejmowaniu decyzji moralnych.
Zastanowimy się, jak ten klasyczny problem znajduje zastosowanie w praktyce – od autonomicznych pojazdów, przez etykę medycyny, aż po decyzje podejmowane przez polityków i inżynierów sztucznej inteligencji. Czy maszyna może być moralna? Jaką rolę odgrywają nasze intuicje w erze algorytmów?
Ten wykład nie daje jednoznacznych odpowiedzi, ale inspiruje do refleksji nad tym, kim jesteśmy jako jednostki i społeczeństwo w obliczu trudnych wyborów.
Możesz wesprzeć moją twórczość:
W serwisie Patronite [ Ссылка ]
lub postawić mi wirtualną kawę na Suppi: [ Ссылка ]
albo na Buycoffee: [ Ссылка ]
Audiobooki i e-booki z moimi książkami: [ Ссылка ]
Fragmenty książek:
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
Podkast "Opowieści ze wsi obok" [ Ссылка ]
Grupa METAKOMUNIKATY na Facebooku:
[ Ссылка ]
[ Ссылка ]
mm@metakomunikaty.pl
[ Ссылка ]
Bibliografia do wykładu:
Książki i artykuły naukowe:
Foot, P. Problem aborcji i doktryna podwójnego skutku. W: Etyka. Wybór tekstów. Red. J. Hołówka. Warszawa: PWN. 1980.
Thomson, J. J. Zabijanie, pozwalanie na śmierć i problem wagonika. W: Etyka. Wybór tekstów. Red. J. Hołówka. Warszawa: PWN. 1980.
Greene, J. D., Moralne plemiona: emocje, rozum i luka między nami a nimi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. 2015.
Greene, J. D., An fMRI Investigation of Emotional Engagement in Moral Judgment. Science, 293(5537), 2105–2108. 2001.
Greene, J. D., The Neural Bases of Cognitive Conflict and Control in Moral Judgment. Neuron, 44(2), 389–400. 2004.
Greene, J. D., Beyond Point-and-Shoot Morality: Why Cognitive (Neuro)Science Matters for Ethics. Ethics, 124(4), 695–726. 2014.
Greene, J. D., The Secret Joke of Kant's Soul. W: Moral Psychology: The Neuroscience of Morality. Red. W. Sinnott-Armstrong. Cambridge: MIT Press, s. 35–80. 2008.
Singer, P., Etyka praktyczna. Warszawa: Książka i Wiedza. 2003.
Nagel, T., Moral Luck. W: Mortal Questions. Cambridge: Cambridge University Press, s. 24–38. 1979.
Williams, B., A Critique of Utilitarianism. W: Utilitarianism: For and Against (red. J. J. C. Smart & B. Williams). Cambridge: Cambridge University Press, s. 75–150. 1973.
Bentham, J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa. Warszawa: PWN. 1958.
Mill, J. S., Utylitaryzm. Warszawa: PWN. 1959.
Książki i artykuły popularnonaukowe:
Sandel, M. J., Sprawiedliwość: jak postępować słusznie?. Warszawa: Kurhaus Publishing. 2013.
Edmonds, D., Czy zabiłbyś grubasa?. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. 2015.
Raporty i analizy:
Awad, E., Dsouza, S., Kim, R., i in., The Moral Machine Experiment. Nature, 563, 59–64. 2018.
