بت‌های بامیان
افغانستان، بنابر موقعیت حساس و مهم ژئو پولیتیک واز سوی دیگر قرار داشتن در مسیر راه معروف ابریشم، همواره شاهد لشکر کشی، تاخت و تاز امپراتوری های وقت بوده و در عین حال از فرهنگ های آریایی، یونانی، کوشانی و بودایی بهره جُسته است.
در قرن چهارم قبل از میلاد زمانی که افغانستان بخشی از امپراطوری اسکندر مقدونی بود؛ تحت تاثیر فرهنگ و فلسفه یونان قرار داشت، فرهنگ یونانی از سرزمین باختر راه خود را به این کشور باز نمود و در میانه قرن سوم پیش از میلاد در دوران حکمرانی آشوکا در هند، بودیسم وارد افغانستان شد،بامیان درمسیر یکی از شاخه های مهم راه ابریشم قرار داشت که کاروان های عظیم تجارتی از آسیای میانه به سرزمین هند عبور می کردند و با خود آهن، مس، کاغذ، چینی باب، ابزارجنگی و ابریشم را به پیشاور ولاهور حمل می کردند و در بامیان متوقف می شدند.
همان بود که دیری نگذشت بامیان به یکی از مراکز مهم فرهنگ گریک، بودیک و گندهارا در این منطقه مبدل شد که بت های بودا در زمرهء شاهکارهای بی همتای آن دوران به حساب رفته و به یکی از بزرگترین مراکز آیین بودای قرار گرفت وآثاری بدیع از هنر بودایی درآنجا دیده می شود که مهمترین آن دو مجسمه عظیم بودا یکی به ارتفاع 53 متر ودیگری به بلندی 35 متر بود که ازشاهکار های هنری عصر کوشانیان به شمارمی رفت و برای قرون متمادی هزاران راهب بودایی درمغاره های کنده شده درسینهء کوه های همجوار بت های بودا به نیایش، عبادت وریاضت مشغول بودند.
سخن های زیادی در مورد ساخت مجسمه‌های بودا در بامیان وجود دارد. باستان شناسان می‌گویند احتمالاً این بناها در بین سال‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ میلادی ساخته شده‌است. بعضی‌ها هم با دقت بیشتر می‌گویند که مجسمه بزرگ بودا (۵۳ متر) در قرن پنجم میلادی و مجسمه کوچک در نیمه دوم قرن سوم میلادی ساخته شده و دکورهای اطراف آن از جمله آشیانه‌های خورد و بزرگ در قرن بعدی تراشیده شده‌اند.
بزرگترین بت آن (صلصال) به معنای گل خشکیده و بت دیگری آن (شمامه) یعنی شهبانو نام دارد
با آنکه بعد از نفوذ دین مقدس اسلام درافغانستان، بت های بودا در بامیان هیچگاهی مورد پرستش قرار نگرفت اما از آسیب های دوران و زخم زمامداران تنگ دل مصوون باقی نمانده و همواره مورد تنفر قرار گرفته و هرکدام به نوبهء خود بر پيکر آن ها زخم های وافرِ وارد نموده، برای تخريب این آثار بی همتای تاریخی از هیچ تلاشِ دریغ نورزیدند.
دولت جمهوری اسلامی افغانستان به همکاری نهادهای مرتبط ملی و بین المللی یک بار دیگر برای حفظ آثار تاریخی و فرهنگی کشور سعی نموده تا قامت این میراث های فرهنگی را استحکام بخشد تا در زمره آبده های تاریخی افغانستان در سطح جهان همیشه محفوظ و باقی بماند.
#ARGarchive #History #AfghanistanHistory #BamyanStatues
