Przykładem tego, jak groźny może być pył węglowy była katastrofa z 2006 roku w KWK Halemba. Podobnych nieszczęść w światowym górnictwie było wiele. Zagrożenie zidentyfikowano po raz pierwszy po eksplozji, do której doszło w roku 1906 w kopalni Courrieres na północy Francji.
Pył węglowy nie jest równie wybuchowy jak nitrogliceryna, niemniej może zabić, gdy zaistnieją dwa warunki: pył węglowy musi zostać uniesiony w powietrze tak, aby utworzył z nim mieszaninę oraz musi występować w znacznym stężeniu (ok. 50 gramów w metrze sześciennym powietrza).
Polska szkoła zwalczania skutków wybuchów pyłu węglowego i metanu posiada międzynarodową renomę. Jej twórcą jest prof. Wacław Cybulski, który w 1952 roku zbadał i opisał to zagrożenie. Od tego czasu w Kopalni Doświadczalnej Barbara (jednostka badawcza Głównego Instytutu Górnictwa) przeprowadzono wiele eksperymentów, których wyniki są stosowane w profilaktyce. Znalazły one odzwierciedlenie w przepisach BHP, które niestety nie zawsze są przestrzegane, choć skutek nie trudno przewidzieć.
Naukowcy z KD Barbara wykazali, że w szczególnych warunkach, do eksplozji mieszaniny hybrydowej pyłu węglowego i metanu może dojść już przy 2% stężenia metanu w powietrzu, a ilość pyłu może być nawet niższa niż 30 gramów na metr sześcienny powietrza. Za ilość, która z pewnością spowoduje wystąpienie takiego zjawiska uznają oni od 300 do 500 gramów pyłu węglowego w metrze sześciennym powietrza. Energia potrzebna do zapalenia pyłu węglowego jest co najmniej stukrotnie większa od energii potrzebnej do zapalenia metanu. Dlatego wybuchy pyłu węglowego są znacznie rzadsze niż metanu.
