Shqip Tirana:; gegërisht: Tirona) është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Shqipërisë. Ndodhet në qendër të vendit, i rrethuar nga male dhe kodra me Dajtin që ngrihet në lindje dhe një luginë të lehtë në veriperëndim, me pamje nga larg nga deti Adriatik. Për shkak të vendndodhjes së tij në fushën e Tiranës dhe afërsisë me Detin Mesdhe, qyteti është veçanërisht i ndikuar nga një klimë sezonale mesdhetare. Është ndër qytetet më të lagështa dhe më me diell në Evropë, me 2544 orë diell në vit.

Tirana u themelua si qytet në vitin 1614 nga gjenerali shqiptar osman Sylejman Pashë Bargjini dhe lulëzoi deri atëherë rreth Xhamisë së Vjetër dhe Turbesë. Zona që sot i përgjigjet territorit të qytetit ka qenë e banuar vazhdimisht që nga epoka e hekurit. Ajo ishte e banuar nga ilirë dhe ka shumë të ngjarë të ishte bërthama e Mbretërisë Ilire të Taulantii-ve, e cila në antikitetin klasik ishte e përqendruar në brendësi të Epidamnusit. Pas luftërave ilire u aneksua nga Roma dhe u bë pjesë përbërëse e Perandorisë Romake. Trashëgimia e asaj periudhe është ende evidente dhe e përfaqësuar nga Mozaikët e Tiranës. Më vonë, në shekujt V dhe VI, rreth këtij vendi u ndërtua një bazilikë e hershme e krishterë.

Pas ndarjes së Perandorisë Romake në Lindje dhe Perëndim në shekullin e IV, pasardhësi i saj Perandoria Bizantine mori kontrollin mbi pjesën më të madhe të Shqipërisë dhe ndërtoi Kalanë e Petrelës në mbretërimin e Justinianit I. Qyteti ishte mjaft i parëndësishëm deri në shekullin e 20-të, kur Kongresi i Lushnjës e shpalli atë kryeqytet të Shqipërisë, pas Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë në 1912.

E klasifikuar si një qytet i botës gama, Tirana është qendra më e rëndësishme ekonomike, financiare, politike dhe tregtare në Shqipëri për shkak të vendndodhjes së saj të rëndësishme në qendër të vendit dhe transportit të saj modern ajror, detar, hekurudhor dhe rrugor. Është selia e pushtetit të Qeverisë së Shqipërisë, me rezidencat zyrtare të Presidentit dhe Kryeministrit të Shqipërisë dhe Kuvendin e Shqipërisë. Qyteti u shpall si Kryeqyteti Evropian i Rinisë për vitin 2022. referenca më e hershme e njohur e gjetur në shpellën e Pëllumbasit që i përket periudhës paleolitike. Ilirët ishin popullsia e parë e zonës dhe me shumë gjasa përbënin bërthamën e mbretërisë ilire të Taulantii-ve, e cila në antikitetin klasik ishte e përqendruar në brendësi të Epidamnit. Kur romakët arritën në Iliri pas fitores së tyre në Luftërat Ilire, ata e populluan dhe e integruan zonën në perandorinë e tyre nën kontrollin politik të qytetit të Romës. Zbulimi më i vjetër i mbijetuar nga kjo periudhë është një shtëpi romake që daton në shekullin III, e cila u shndërrua në një kishë pa rreshta me dysheme mozaiku. Një kështjellë, e njohur ndoshta si Tirkan, u ndërtua nga perandori bizantin Justiniani I midis shekullit të 4-të dhe 6-të dhe më vonë u restaurua nga Ahmed Pashë Toptani në shekullin e 18-të.


Kalaja e Petrelës u themelua në shekullin e VI nga Justiniani I.
Tirana përmendet në dokumentet veneciane në vitin 1418, një vit pas pushtimit osman të zonës: “...banori Pjeter, i biri i Domenikut të ndjerë nga fshati Tiranë...”. Të dhënat e regjistrimeve të para të tokave nën osmanët në vitet 1431–32 tregojnë se Tirana përbëhej nga 60 zona të banuara, me afro 2028 shtëpi dhe 7300 banorë. të heroit kombëtar shqiptar Skënderbeut, Historia de vita et gestis Scanderbegi Epirotarum principis (Historia e jetës dhe e bëmave të Skënderbeut, princit të Epirotëve), e cilësuan këtë zonë si një fshat të vogël, duke dalluar "Tirana e vogël" dhe "Tirana e Madhe". ". Përmendet më vonë në 1572 si Borgo di Tirana.

Sipas Hahnit, vendbanimi kishte filluar të zhvillohej tashmë si një pazar dhe përfshinte disa mullinj uji, edhe para vitit 1614, kur Sulejman Bargjini, një sundimtar vendas, ndërtoi Xhaminë e Vjetër, një qendër të vogël tregtare dhe një hamami (banjo turke). Këtë e vërtetojnë burime gojore, të cilat thonë se dy xhami të mëhershme kanë qenë 300–400 m larg Xhamisë së Vjetër, drejt rrugës së sotme Ali Demi. Xhamia e Reçit dhe Xhamia e Mujos ishin vendosur në anën e majtë të lumit Lana dhe ishin më të vjetra se Xhamia e Vjetër. Më vonë u ndërtua Xhamia e Et'hem Beut, e ndërtuar nga Molla Beu i Petrelës. Aty punësoheshin artizanët më të mirë të vendit dhe u përfundua në vitin 1821 nga djali i Mollës, Etëhemi, i cili ishte edhe stërnipi i Sulejman Bargjinit.

Në vitin 1800, në vendbanim erdhën të ardhurit e parë[nevojitet sqarim], i ashtuquajturi ortodoksit. Ata ishin arumunë nga fshatrat pranë Korçës dhe Pogradecit, të cilët u vendosën rreth parkut të sotëm të Tiranës në Liqenin Artificial. Ata filluan të njiheshin si llacifac dhe ishin të krishterët e parë që erdhën pas krijimit të qytetit. #tirane #tiranë #tirana #albania #mapschool #mapsolo #maps #mapas #harta [ Ссылка ]

свернуть