Krótka prezentacja stroju ludowego z terenów dzisiejszej Ukrainy. Fragment większego projektu o nazwie "Spadek". W tle tradycyjna pieśń "Harna ja" w wykonaniu Marii Kwitki (przekonwertowana do 432 Hz).

Oryginał:

[ Ссылка ]

---

Określenie Ukraina jako nazwa pospolita pojawiło się w średniowieczu i oznaczało pierwotnie nazwę granicznych regionów geograficznych. Do końca XVI wieku termin "ukraina" nie miał charakteru oficjalnego i oznaczał "ugranicze" ("pogranicze", "krańce państwowe") poszczególnych terenów, będących pod kontrolą różnych państw.

W przypadku ukraińskiego stroju ludowego nie można mówić o jednolitym wzorcu ubioru. Pod pojęciem tym rozumiany jest zawsze szereg – niejednokrotnie znacznie różniących się od siebie – regionalnych odmian wraz z wchodzącymi w ich skład bardziej lub mniej rozpowszechnionymi terytorialnie wariantami miejscowymi. Wyróżnić można kilka elementów wspólnych dla różnych odmian ukraińskiego stroju ludowego. Należą do takie części stroju jak długa, biała, wyszywana koszula soroczka ze wstawkami, tkana kraciasta płachta z rękawami, fartuch zapaska, zawiązywany wokół talii, ozdobiona kersetka (bezrękawnik z kosztownej wyszywanej tkaniny), przewiązany wokół talii szeroki pojas, ozdobiony różnokolorowymi tasiemkami wianek z żywych bądź sztucznych kwiatów, będący elementem dziewczęcego stroju weselnego.

Wielość stref przyrodniczo-krajobrazowych kraju, na które nakładały się znaczne różnice w społeczno-ekonomicznym oraz etnokulturowym rozwoju poszczególnych regionów Ukrainy, wpłynęła na uformowanie się takich odmian tradycyjnego ukraińskiego stroju ludowego, jak poleski (północny), lasostepowy (centralny), stepowy (południowy) oraz karpacki (południowo-zachodni). W granicach każdej z tych zróżnicowany wewnętrznie odmian istnieje mnogość wariantów subregionalnych.

Tradycyjna wielowarstwowość ukraińskiego kobiecego stroju ludowego, wywodząca się jeszcze z kultury wczesnego średniowiecza, przetrwała aż do początku XX wieku. Wielowarstwowość polegała na używaniu kilku elementów ubioru, nakładanych jeden na drugi, przy czym zawsze musiała być widoczna część każdego elementu znajdującego się pod spodem. Kobiety ubierały płachtę na soroczkę (płócienną koszulę ozdobioną haftami), na samą płachtę nakładano zapaskę, na zapaskę nakładano kaftanik z rękawami.

Strój ukraiński nie pozostawał na uboczu ogólnoeuropejskich tendencji stylowych, szeroko odbiła się na nim zwłaszcza nasycona dekoracyjność i plastyczna jaskrawość baroku. Pod koniec XIX–na początku XX wieku – w odróżnieniu od państw zachodnioeuropejskich, gdzie tradycyjny strój zaznał wielkich przemian pod wpływem mody miejskiej – tradycyjny strój zachował w znacznej mierze swój archaiczny charakter (co najpełniej udowadnia strój Bojków oraz Poleszuków).

Nazwą soroczka określano płócienną koszulę, ozdabianą zazwyczaj haftowanymi ornamentami (wyszywanka). Ustna twórczość ludności z rejonu Ukrainy przechowała do dzisiejszych czasów mnóstwo baśni, przysłów i pieśni, w których wspominana jest soroczka. W każdej części Ukrainy powstawały soroczki różniące się od siebie pod względem kroju, kolorystyki, haftu.

Soroczki szyto z włókna konopi bądź lnianego. Płaty samodziałowego płótna były wąskie, toteż w celu wykonania jednej soroczki należało połączyć trzy lub cztery kawałki. Soroczka świąteczna sięgała długością łydek. Soroczkę noszoną na co dzień szyto z dwóch materiałów – górę z płótna lnianego, dół zaś z płótna konopnego. Każdą z części wykańczano oddzielnie, dopiero później zszywając je ze sobą. W zależności od regionu soroczki miały różne długości i szerokość rękawów (na wschodzie Ukrainy koszule te były dłuższe, a ich rękawy – szersze).

Spódnice szyto z płótna samodziałowego, barwionego bądź zdobionego techniką ręcznego drukowania. W późniejszym okresie używano do tego celu już z materiału fabrycznego – na lato kretonu, na zimę zaś grubszej tkaniny. Spódnice szyto z czterech płatów materiału, z których trzy były marszczone, a jeden (przedni) gładki.

Świątecznym ubiorem była płachta z kraciastym wzorem, którą tkano z cienkiej wełny. Podstawą płachty była jednokolorowa tkanina, rozdzielona graficznie na jednakowe kwadraty dzięki cieniutkim pasom w kontrastowym do materiału kolorze.

Do spódnicy i płachty ubierano również fartuszek (zapaskę). Dawniej zapaska tkana była z cienkiej wełny i miała geometryczne wzory. Później zapaski noszone do spódnic szyto z kretonu, a łączone z płachtami – z jedwabiu (zapaska z kretonu przeznaczona była do noszenia przy pracy, a jedwabna używana była odświętnie).

Mianem kersetki określano bezrękawnik, który nakładano w sytuacjach odświętnych. Prawa poła bezrękawnika zachodziła na lewą i była tam zapinana. Tył bezrękawnika był gładki u góry, a na dole poszerzony klinami, których bywało cztery bądź sześć.

свернуть