Czasem ze spaceru wraca z nami nieproszony gość.
Najbardziej pospolitym gatunkiem kleszczy w Europie Środkowej jest kleszcz pospolity (Ixodes ricinus). W cyklu życiowym kleszczy występują kolejno stadia rozwojowe: jajo, larwa, nimfa i postaci dorosłe – samica i samiec. Warunkiem zachodzących zmian morfologicznych, anatomicznych oraz fizjologicznych kleszczy jest pobieranie i przetwarzanie pokarmu z krwi i rozpuszczonych tkanek kręgowca - żywiciela.
Na obrazie pod mikroskopem zapewne kleszcz w stadium nimfy.
Kleszcz pospolity przebywa w miejscach, w których spełnione są dwa podstawowe warunki: wysoka wilgotność (około 80 - 100% wilgotności względnej powietrza) i obecność żywiciela. Występuje głównie w lasach liściastych i mieszanych. Można go spotkać także w parkach, na skwerach i na działkach. Na obszarze swojego zasięgu kleszcze pospolite rozmieszczone są nierównomiernie – skupiają się w miejscach, gdzie istnieje większa szansa spotkania żywiciela, tj. wzdłuż wąskich dróg i ścieżek leśnych porośniętych trawiastą roślinnością, na obrzeżach polan, śródleśnych pastwisk itp., gdzie przyczajone na roślinności czyhają na żywicieli. Kleszcze wykrywają potencjalnego żywiciela za pomocą organu zmysłowego umieszczonego na stopach I pary nóg. Mogą atakować w ciągu całej doby.
Dorosłe kleszcze pospolite w Polsce są aktywne od połowy kwietnia do początków listopada, z reguły z dwoma szczytami aktywności, wiosennym w maju i jesiennym we wrześniu.
Atak kleszczy i ich żerowanie może spowodować niebezpieczne skutki u ofiar: od odczynów alergicznych do chorób transmisyjnych wywołanych przez patogeny tych chorób bytujące w organizmie kleszcza. W sposób szczególny na ukąszenia kleszczy narażeni są pracownicy leśni, myśliwi, zbieracze runa leśnego, osoby pracujące na terenie parków i rezerwatów, weterynarze, rolnicy, naukowcy, turyści, jak również zwierzęta hodowlane.
Żerują powoli i długo, samice nawet do 11 dni. Po przedostaniu się na ciało żywiciela, kleszcz nawet przez kilka godzin pełza poszukując miejsca do przyczepu - delikatnej i dobrze ukrwionej skóry uszu, pod pachami, pod sutkami, w pachwinach, w fałdach pośladkowych, na kroczu i na nogach, po czym wrzyna się w skórę pod kątem 45 – 60º do powierzchni ciała żywiciela. Jednocześnie kleszcz wydziela duże ilości szybko twardniejącej śliny, która tworzy rurkowatą pochewkę zwaną futeralikiem cementowym wzmacniającą jego przyczep do ciała żywiciela.
Podczas żerowania kleszcz na przemian wstrzykuje ślinę, która zawiera prawdopodobnie składniki wywołujące rozpad tkanek żywiciela i zapobiegające krzepnięciu jego krwi, oraz mogące zawierać substancje toksyczne i znieczulające dla organizmu żywiciela i pobiera porcję płynnego pokarmu. Najedzony kleszcz wysuwa narządy gębowe z ciała żywiciela, a futeralik cementowy najczęściej wypada z niej wskutek rozwoju reakcji zapalnych.
Wśród chorób przenoszonych przez kleszcze na terenie Polski największe znaczenie epidemiologiczne mają borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu.
Ważną rolę odgrywa unikanie ekspozycji na ukąszenia kleszczy. Przestrzeganie kilku prostych zasad pozwoli obniżyć ryzyko przyczepu i żerowania kleszczy na osobach przebywających na terenach opanowanych przez te pasożyty.
Podczas wycieczek za miasto i do lasu należy zakładać długie spodnie z nogawkami zaciśniętymi w wysokich butach lub skarpetach, bluzę z długim rękawem włożoną do spodni, kapelusz. Ponadto, należy pamiętać o zastosowaniu repelentów odstraszających kleszcze lub zapobiegających ich przyczepianiu się i żerowaniu na człowieku. Na spacerach należy przeprowadzać częste przeglądy powierzchni ubrania oraz ciała (2-4 razy na dobę), by zapobiec przyczepowi kleszczy, którym udało się wpełznąć pod ubranie. Dla odpoczynku i rekreacji należy unikać siadania, leżenia na gołej trawie lub pod krzewami, najlepiej posłużyć się podścieleniem. Należy unikać nocowania w lesie bez namiotu (w razie konieczności takiego nocowania, gałązki i trawę przygotowaną na podściółkę dokładnie wytrząsnąć i wysuszyć w pełnym słońcu). Po powrocie ze spaceru należy dokładnie sprawdzić powierzchnię ubrania i zebrać pełzające po nim kleszcze.
Do usuwania kleszczy należy stosować gładką pęsetę, by nie przecięła ciała kleszcza, którą należy umieścić jak najbliżej skóry. Kleszcza usuwamy delikatnym ruchem równoległym do osi wkłucia. Należy uważać, żeby nie pozostały w skórze jego narządy gębowe, bo może to spowodować wtórne zakażenie skóry w miejscu przyczepu oraz, by nie rozerwać kleszcza, bo to grozi zwiększonym ryzykiem zakażenia patogenami bytującymi w jego ciele.
Nie należy smarować kleszcza wazeliną, czy innymi substancjami tłustymi lub oleistymi. Wprawdzie metody te mogą ułatwić usunięcie kleszcza, ale odcinając dopływ powietrza, prowokują zwiększone wydzielanie śliny, co z kolei zwiększa ryzyko zakażenia.
Po czynnościach miejsce przyczepu i ręce należy zdezynfekować.
Obraz z mikroskopu cyfrowego DigiMicro Mobile DNT.
Ścieżka dźwiękowa: When Jonny Comes Marching Home
