Od-tworzyć przeszłość. Kult czumba i sztuka życia na Madagaskarze
Karolina Marcinkowska
Spotkanie odbędzie się w formie relacji live na stronie Stowarzyszenia Pracownia Etnograficzna na Facebooku.
Madagaskar to w języku malgaskim także Tanindrazana – wyspa przodków. To właśnie przodkowie i historia „przeżywana” w teraźniejszości, a nie wanilia, lemury czy baobaby - jak chcieliby myśleć turyści - są dla mieszkańców Czerwonej Wyspy widoczne i wyczuwalne właściwie na każdym kroku. Forma kontaktowania się z przodkami na Madagaskarze zależy w dużej mierze od wpływów kulturowych, historii danej grupy etnicznej i trybu życia, jednak tradycja ta pozostaje niezmiernie żywa, różnorodna i dynamiczna. Rzeźby nagrobne alo-alo, ceremonie owładnięcia przez duchy przodków, język, świętowanie i codzienność – szacunek wobec zmarłych wyraża się w sztuce życia.
O doświadczeniach z trzech wypraw badawczych (2007-2009), codzienności na Madagaskarze i różnych sposobach przebywania z duchami zmarłych, przyrodą i ludźmi opowie dr Karolina Marcinkowska, antropolożka, twórczyni inicjatywy AFRICA REMIX (więcej: [ Ссылка ]), autorka książki „Od-tworzyć przeszłość. Kult czumba na Madagaskarze” (WN Katedra, 2016 [ Ссылка ]...).
Rytuały czumba to spotkania z duchem przodka „zamieszkującego” na ten czas w ciele wybranej przez siebie kobiety-medium. Są one dla jej „klientów” okazją do dowiedzenia się czegoś na temat przyszłości i obcowania z przodkami. Podczas rytuału przeszłość właściwie się tworzy, nie ma jednej wersji historii: dzięki temu powraca się do idealnej wspólnoty żywych i zmarłych, doświadcza się w pełni teraźniejszość. Zatarcie różnicy między życiem a śmiercią, przyszłością a przeszłością, władcami a poddanymi, to jedne z wielu elementów składających się na „sztukę życia” według wielu Malgaszy. Dla nieufnych obserwatorów, czumba pozostaje niezrozumiałym rytuałem, spotkaniem z siłami diabelskimi.
dr Karolina Marcinkowska – antropolożka, na Madagaskarze prowadziła badania terenowe dotyczące kultu przodków czumba (książka pt. Od-tworzyć przeszłość. Kult czumba na Madagaskarze, WN Katedra, 2016), obecnie zaangażowana w dwa projekty naukowe dotyczące postrzegania historii kolonialnej w Rwandzie i postaci Jana Czekanowskiego.
Twórczyni inicjatywy AFRICA REMIX (więcej: [ Ссылка ], FB: [ Ссылка ]), od ponad piętnastu lat prowadzi autorskie prelekcje dotyczące współczesnych zjawisk społeczno-kulturowych i sztuki w Afryce Subsaharyjskiej, warsztaty „Afryka bez maski”, warsztaty komunikacji międzykulturowej i antydyskryminacyjnej, prelekcje o sztuce współczesnej i „kreowaniu” tradycyjnej sztuki afrykańskiej. Zaangażowana w projekty edukacyjne i kuratorskie m.in. w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, w Muzeum Etnograficznym MEG w Genewie. Obecnie pracuje w Fundacji na rzecz Nauki Polskiej i w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW (proseminarium badawcze pt. Sztuka/i, codzienność, dekolonizacja. W stronę etnografii Afryki).
Zachęcamy do poznania materiałów z poprzednich edycji projektu: [ Ссылка ].
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
