Κάποτε δίπλα, σήμερα απέναντι
Του ΦΩΤΗ ΠΑΠΟΥΛΙΑ
Το χειροκρότημα των βουλευτών της Ν.Δ. στην Αλέκα Παπαρήγα και η καταγγελία του Γ. Παπανδρέου ότι το ΚΚΕ γίνεται «αριστερό δεκανίκι της δεξιάς» δεν ήταν, απλώς, δύο στιγμιότυπα της μάχης στη Βουλή για την πρόταση μομφής. Ηταν η επιβεβαίωση ότι οι σχέσεις ΠΑΣΟΚ - ΚΚΕ δεν θυμίζουν «σκοτσέζικο ντους», όπως άλλοτε. Η εναλλαγή θερμού-ψυχρού είναι παρελθόν και το νερό που πέφτει είναι πια μόνο κρύο...
Από την πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης, τα δύο κόμματα διαδηλώνουν στους δρόμους απαιτώντας την αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, να μην ενταχθεί η χώρα στην ΕΟΚ και να φύγουν οι βάσεις. Οι ηγεσίες τους διαγκωνίζονται για την «καρδιά» του πολυπληθούς τότε αριστερού ακροατηρίου.
1977. Ο διπλασιασμός της δύναμης του ΠΑΣΟΚ (από 13,58% το 1974 στο 25,24%, έναντι 9,32% του ΚΚΕ) επιβάλλει αλλαγή πολιτικής στον Χ. Φλωράκη: Από την μια ανοίγει μέτωπο, από την άλλη αφήνεται ανοιχτή η πόρτα συνεργασίας.
1978. Στις αποφάσεις του 10ου συνεδρίου, τον Μάιο, δεν γίνεται καμιά ανάλυση για το τι ακριβώς είναι το ΠΑΣΟΚ, αλλά πρώτη φορά γίνεται λόγος για συμμαχία των «δημοκρατικών αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων». Είναι η πολιτική «μετάφραση» της εκτίμησης ότι το ΠΑΣΟΚ «εκφράζει τον μικροαστικό ριζοσπαστισμό». Το ΚΚΕ συνεπώς, ως κόμμα της εργατικής τάξης, δεν έχει ρόλο να αναμειχθεί...
1981. Στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου το ΠΑΣΟΚ θριαμβεύει με 48%, όμως το ΚΚΕ κατορθώνει να φτάσει στο 10%. Το σύνθημα «ΚΚΕ, αλλαγή, δεύτερη κατανομή» και ο εκλογικός στόχος του 17% αποδεικνύονται ευφυείς κινήσεις, οι οποίες συγκρατούν δυνάμεις στο κόμμα και ταυτοχρόνως θέτουν εκτός Βουλής τον μεγάλο «αντίπαλο»: το ΚΚΕ εσωτερικού. Οι οπαδοί των δύο κομμάτων βγαίνουν στους δρόμους και στις πρώτες προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, ο Χ. Φλωράκης παρατηρεί: «Η πορεία προς την αλλαγή στηρίζεται στο ενωμένο, λαϊκό κίνημα και την κοινή δράση των δυνάμεων της αλλαγής. Δεν θα καταψηφίσουμε την κυβέρνηση, αλλά δεν μπορούμε να δώσουμε και θετική ψήφο». Το ΚΚΕ ψηφίζει «παρών».
1982. Ο διορισμός μονοπαραταξιακής διοίκησης της ΓΣΕΕ και το περιβόητο «άρθρο 4» για τις απεργίες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ραγίζουν το γυαλί: «Αλλαγή ακούω, αλλά αλλαγή δεν βλέπω», σχολιάζει ο Χαρίλαος. Ομως, τον Αύγουστο το ΠΑΣΟΚ κάνει «ρελάνς», αναγνωρίζοντας την Εθνική Αντίσταση. «Κολοβή» τη χαρακτηρίζει το ΚΚΕ, καθώς δεν περιελάμβανε και τον εμφύλιο πόλεμο.
Οι «πράσινοι» όμως είχαν πλαγιοκοπήσει για τα καλά τους «κόκκινους»: Στις παρελάσεις προπορεύονται επισήμως οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και αργότερα ο Ανδρέας τοποθέτησε σε εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ τον αρχηγό του ΔΣΕ Μάρκο Βαφειάδη.
1985. Το αλήστου μνήμης «ΠΑΣΟΚ και άλλες δημοκρατικές δυνάμεις» των δημοτικών εκλογών ήρθε να δυναμιτίσει το κλίμα. Η απόσταση αρχίζει να μεγαλώνει. Ετσι, το ΚΚΕ περιμένει ότι ο Α. Παπανδρέου θα επικυρώσει τη «δεξιά στροφή του» με την ψήφιση του Κων. Καραμανλή για την προεδρία της Δημοκρατίας. Ομως το ΠΑΣΟΚ αιφνιδιάζει πάλι τον Περισσό: Ανακοινώνει ως υποψήφιο πρόεδρο τον Χ. Σαρτζετάκη. Το ΚΚΕ συμφωνεί.
1986. Οι καιροί έχουν αλλάξει. Και η νέα στρατηγική του ΚΚΕ αποτυπώνεται στο β' γύρο των δημοτικών. Ηταν η πρώτη φορά που αποδεσμεύει τους οπαδούς για «να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο δικομματισμό». Αποτέλεσμα; Δήμαρχοι ο Μ. Εβερτ, ο Α. Ανδριανόπουλος και ο Σ. Κούβελας!
1987. Στο 12ο συνέδριο του ΚΚΕ καλλιεργείται η ιδέα για τη δημιουργία του Συνασπισμού της Αριστεράς. Το σκάνδαλο Κοσκωτά και το ταραγμένο πολιτικό κλίμα, που το επιβαρύνει η κατάσταση της υγείας του Ανδρέα, οδηγούν τη σύγκρουση στα άκρα. Κάποιοι στο ΚΚΕ οραματίζονται διάσπαση του ΠΑΣΟΚ και ανάδειξη του Συνασπισμού ως νέα δύναμη στην κεντροαριστερά.
1989. Η λογική αυτή οδηγεί μετά τις εκλογές του Ιουνίου στον «ιστορικό συμβιβασμό» ή στο «μαύρο '89», με τη συνεργασία Ν.Δ.-ΚΚΕ στην κυβέρνηση Τζαννετάκη. Είχαν προηγηθεί τα «ντολμαδάκια» της Μαρίκας Μητσοτάκη κι ακολουθεί η παραπομπή του Α. Παπανδρέου.
Η Σοβιετική Ενωση καταρρέει, οι επιχειρήσεις της στην Ευρώπη τίθενται εκτός ελέγχου και στην Αθήνα εκτοξεύονται βαριές κουβέντες περί «κλεφτών» από τη μία και «πουλημένων Κυρκοφλωράκηδων» από την άλλη. Υστερα από κάποιους μήνες, Ανδρέας και Χαρίλαος κάθονται στο ίδιο τραπέζι. Ομως η απόσταση, πλέον, είναι πολύ μεγάλη.
1991. Η διάσπαση του ενιαίου ΣΥΝ και η εκλογή της Αλέκας Παπαρήγα στην κορυφή του ΚΚΕ κάθε άλλο παρά οδήγησαν σε βελτίωση του κλίματος. Σειρά στελεχών του ΚΚΕ βρίσκονται πλέον «εκτός», και το κλίμα Φλωράκη βρίσκει έκφραση σε νέους «συμμάχους» όπως η Λιάνα Κανέλλη.
1994-1998. Το ΠΑΣΟΚ ξανά στην κυβέρνηση και το '96 πρωθυπουργός ο Κ. Σημίτης. Οι «πράσινοι» δέχονται πλέον περισσότερα βέλη από όσα οι «γαλάζιοι». Αποκορύφωμα, η συμφωνία με τον υπεύθυνο της Ν.Δ. για την Τοπική Αυτοδιοίκηση Θ. Αναγνωστόπουλο στις δημοτικές εκλογές του '98.
Το ΚΚΕ πιστεύει πλέον πως η πολιτική του επιβίωση εξαρτάται από τη σαφή διαφοροποίησή του από τη σοσιαλδημοκρατία.
2004. Ακόμη κι όταν η Ν.Δ. γίνεται κυβέρνηση το 2004, τα περισσότερα πυρά από τον Περισσό εξακολουθούν να στρέφονται ενώπιον του ΠΑΣΟΚ.
2007. Εξ ου και η πρόσφατη έκρηξη του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου...
Από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
