Ölkəmizdə kivi əsasən iqlim tipinə uyğun olaraq cənub rayonlarında, daha dəqiq Astara, Lənkəran və Masallıda yetişdirilir. Bu rayonlar üzrə ümumi kivi sahəsi ən çox Astaranın payına düşür. Məhsul boldur, amma fermerlərin heç cür satış edə bilmirlər.
Kivi əkini ölkəmiz üçün yeni təsərrüfat növü sayılsa da, cənub bölgəsində sitrusçuluğun bu növünə maraq çoxdur. Bir sıra xüsusiyyətlərinə görə kivi sərfəli bitki hesab olunur. Qiyməti digər sitrus növlərinə nisbətən əlverişlidir, meyvələri gec çürüyür, 6 aya qədər saxlana bilir və daşınma zamanı az zərər görür. Astarada kivi əkən fermerlər əziyyətlərinin bəhrəsini görə bilmirlər. Məhsul bol olsa da, fermerlər alıcı qıtlığından gileylənirlər. Hikmət Muradov 30 ildir ki, kivi yetişdirməklə məşğuldur və bunun böyük maliyyə tələb etdiyini deyir. Satışın olmaması isə digər fermerlər kimi onu da narahat edir.
Sinxron: Hikmət Muradov (Siyaku kənd sakini)
Baxın bağa. Bağ bütünlüklə yerindədir, bircə dənə də satılmayıb. Satılmamağının da səbəbi ondan ibarətdir ki, həm onu bizdən ucuz götürürlər təxminən müqayisə üçün deyim ki, onun maya dəyəri bizə haradasa 1-1.30 azn dəyərinə başa gəlir. Amma bizdən onu götürürlər 80 qəpik-1 manat. Ona görə onu satmaqdansa, ağacda saxlayıb çürütməklə adamın daha hirsi soyudur. ///// Keçən il bizdə ümumilikdə haradasa 17 ton məhsulumuz var idi, bu il isə fərqlidir. Mən elə bilirəm, bu il biraz da çoxdur, amma sata bilmirik. Buna görə mən çox xahiş edirəm əlaqədar təşkilatlardan, yerli fermerləri də nəzərə alaraq xaricdən gələn məhsulların gəlişinə demirəm embarqo qoysunlar, sadəcə onu biraz gecikdirsinlər 1.5-2 ay. Gecikdirsinlər ki, biz də məhsulumuzu sata bilək.
Fermerlərin sözlərinə görə, satışın olmamasına səbəb İran İslam Respublikasından gələn kivi məhsullarıdır. Hazırda bazarda 2 manat 30 qəpiyə olan xırda ölçülü idxal olunan kivilərin irilərini yerli fermerlər heç 1 manat 30 qəpiyə də sata bilmirlər. Keçən il astaralı fermerlərin məhsulları Rusiya bazarına çıxdığı üçün vəziyyət yaxşı idi, amma indi həmin yollar da bağlıdır. Nəticədə satış yox, meyvənin də vaxtı keçir, 15-20 günə meyvələr ağaclardan tökülməyə başlayacaq, çürüyüb ziyan olacaq. Fermerlər deyir ki, heç olmasa, qonşu ölkədən 1-2 ay sonra məhsullar gəlsəydi, fevrala kimi rahatlıqla qazanc əldə edərdilər.
Sinxron: İsrafil Fətəliyev (Siyaku kənd sakini)
Lənkəranın özündə İrandan gələn kivilər bazarı bağlayıb. Monopoliya. Deməli, onların malı tükənməzdir, ardı da hər ay, hər gün gəlir. Tırlarla gətirirlər. Malımızın qabağını tutublar. Müştərilərimiz də ki gəlir evə, deyir ki, 70-80 qəpiyə bazarlar doludu. ///// 350 ağac əkmişəm, 25-30 ildir, onun bəhrəsini indi görməli idik. Məhsuldarlıq hər ağacdan ən azı 50-60 kq dəririk. Faktiki bazarlar bağlı, hər şey bahalaşıb, amma kivini alan yoxdur. Kivinin qiyməti isə ucuzlaşır. Çünki bazarı yoxdur. Xahiş edirəm, rayon daxilində olan münasib qurumlar bizə kömək eləsinlər. Çünki saxlama kameramız yox, bizim bölgədə yoxdur ümumiyyətlə. Heç olmasa, orada yığardıq bir müddət, İrandan, xaricdən gələn malların qurtardığı ərzində, sonra biz satışa çıxarardıq. O da yoxdur, saxlama kameralarımız da yoxdur.
Yerli kivi məhsulunun satışında yaranmış problemlə bağlı müraciətimizə gələn cavab isə bu oldu...
Sinxron: Ramin Dədəyev (Siyaku kənd bələdiyyə sədri)
Kivi məhsulunun qiyməti 1manat 90 qəpik - 2 manat arasında dəyişirdi. Bu qiymət də sahibkarlar üçün sərf edirdi. Sonradan ayrı ölkələrdən kivi məhsulu Azərbaycana ixrac olundu, bu da bizdəki yerli məhsulun qiymətini çox aşağı saldı. Hal-hazırda həyətlərdən kivi 80-90 qəpik götürülür. Bu da sahibkarları qane etmir. Buna səbəb ayrı ölkələrdən bizə kivi məhsulunun ixrac olunmasıdır. Bu da bizim yerli məhsulumuzun qiymətini aşağı salır. ///// Biz də bələdiyyə olaraq aidiyyəti qurumlarla danışıqlar aparmışıq. Yerli məhsulun qiymətini qaldırmaqdan ötrü qonşu rayonlarda yarmarkalar təşkil edək və bizim yerli məhsulların qiyməti yüksəlsin həmin bazarlarda və sahibkarlar da bu qiymətdən razı qalsınlar.
Çəkiliş apardığımız Siyaku kəndində 50 hektara yaxın sahədə kivi bağları salınıb. Satış cəhətdən fermerlərin üzü gülməsə də, kivi bağlarında məhsul yığımı məşğuldurlar. Dekabr ayının əvvəlinə kimi bu proses davam edəcək.
