◾ Τραγούδι και χορός από την περιοχή της Θεσπρωτίας, γνωστό σε ολόκληρο το γεωγραφικό χώρο της Ηπείρου. Πρόκειται για τραγούδι με πανελλήνια απήχηση, που αποδίδει ένα πραγματικό, δραματικό συμβάν με τραγικό τέλος. Χορεύεται ως ιδιότυπος χορός σε όλο το γεωγραφικό χώρο της Ηπείρου.

◾ Το τραγούδι αφηγείται ένα έγκλημα ερωτικού πάθους. Η θέση της γυναίκας σε παρελθούσες εποχές ήταν ιδιαιτέρως υποβαθμισμένη και η υπόνοια και μόνο ότι απηύθυνε λόγο ή - ακόμη χειρότερα - έπλυνε το ρούχο κάποιου άλλου άντρα, εκτός του συζύγου της, αποτέλεσε αιτία να οργιστεί ο πρωταγωνιστής Μενούσης και πάνω στο μεθύσι του να τη σφάξει. Το πρωί το μετάνιωσε πικρά, αλλά ήταν πλέον αργά.

➡ Η ιστορικός Ευτυχία Λιάτα στο βιβλίο της «Ο Μενούσης, ιστορία και παράδοση» (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, 2011) υποστηρίζει πως το τραγούδι
«σαν προφορικό βραχύ χρονικό, ενδέχεται να διασώζει ένα πραγματικό γεγονός που αποτυπώνει μέσα σε λίγους στίχους και με τρόπο άμεσο και παραστατικό τα ήθη μιας κοινωνίας πολύ διαφορετικής από τη δική μας και τη μετάβαση από τη συντηρητική κοινωνία του παρελθόντος στην κοινωνία της νεωτερικότητας. Η παραδοσιακή κοινωνία είναι σκληρή και η θέση της γυναίκας στην κοινωνική ζωή υπακούει σε αυστηρούς κανόνες. Η γυναίκα του Μενούση τιμωρείται όχι για την απιστία της, πραγματική ή φανταστική, αλλά για τον αέρα του νέου ήθους που φαίνεται να φέρνει με τη συμπεριφορά της.

➡ Μολονότι οι ρίζες κάποιων παραλλαγών του μπορεί να φτάνουν ως τα ακριτικά τραγούδια του ελληνικού Μεσαίωνα, οι περισσότερες παραλλαγές χρονολογούνται στα τέλη του 17ου-αρχές 18ου αιώνα – μετά τα μέσα του 19ου αιώνα η λαοφιλής Ηπειρώτικη εκδοχή του τραγουδιού. Μπορεί να αλλάζουν τα ονόματα των γλεντοκόπων, το σημείο συνάντησης του άντρα με τη γυναίκα ή τα ρούχα της αλλά η ιστορία παραμένει η ίδια: ο άδικος φόνος μιας γυναίκας που έπεσε θύμα συκοφαντίας και επιπολαιότητας. Σε αυτή τη δραματική ιστορία οφείλει το τραγούδι τη ζωντάνια και τη μακροβιότητά του, αλλά και στον κεντρικό χαρακτήρα της αφήγησης. Ο Μενούσης ή Μανώλης ή Αντώνης, όπως και αν λέγεται ο πρωταγωνιστής στις διάφορες παραλλαγές, είναι μια τραγική φιγούρα, θύτης και θύμα μαζί, που έχει γίνει στη συλλογική συνείδηση ένας λαϊκός ήρωας στο μεταίχμιο του παλιού με τον νέο κόσμο.

ΔΙΣΚΟΣ: Τα Ηπειρώτικα (Ηχογραφήσεις Που Έγραψαν Ιστορία), 2013
Κλαρίνο: Αλέξης Αρκαδόπουλος
Τραγούδι: Λάκης Χαλκιάς

Οι στίχοι:
Ο Μενούσης, ο Μπερμπίλης κι ο Ρεσούλ Αγάς
σε κρασοπουλιό πηγαίναν για να φαν, να πιουν.
'Κει που τρώγαν, 'κει που πίναν και που γλένταγαν
κάπου πιάσαν την κουβέντα για τις έμορφες:
- Όμορφη γυναίκα πο 'χεις βρε Μενούσ' Αγά
- Πού την είδες, πού την ξέρεις και τη μολογάς;
- Χτες την είδα στο πηγάδι που 'παιρνε νερό
και της 'δωσα το μαντήλι και μου το 'πλυνε.
- Αν την είδες κι αν την ξέρεις πες μας τι φορεί;
- Ασημένιο μεσοφόρι με χρυσό πουλί*.
Κι ο Μενούσης μεθυσμένος πάει την έσφαξε
το πρωί ξεμεθυσμένος πάει την έκλαψε:
"Σήκου πάπια, σήκου χήνα, σήκου νεραντζιά
σήκω λούσου και χτενίσου κι έμπα στο χορό.
Να σε δουν τα παλικάρια να μαραίνονται
να σε ιδω κι εγώ ο καημένος να σε χαίρομαι".

*σε άλλες παραλλαγές λέει "φλουρί"

#Music_of_Epirus #Greek_folk_music

свернуть