☆☆Ziraat Mühendisi Tarım Danışmanı Mustafa CAN ☆☆
Budama neden önemlidir:
Hayatta Kalma
İlk olarak bir ağaç, dikildikten sonra hayatta kalmasına yardımcı olmak amacı ile budanır. Toprak kazılırken yalın köklü ağaçların kökleri bundan rahatsız olurlar. Ağaçlar nemi ve besleyici maddeleri emen küçük besleyici köklerini kaybederler fakat üst kısımları tamamen aynı boyda kalır! Burada oluşan dengesizlik ağacın büyümesinin yavaş ve zayıf olmasına sebep olabilir.
Harekete Geçirme
Ek olarak, ağacın sırtını kesmek kalan filizlerde daha güçlü ve daha dinç bir büyümeyi harekete geçirir. Tek bir büyüme döneminden sonra budanmış bir ağaç eşdeğerdeki budanmamış bir ağaçtan daha büyük olacaktır.
Şekillendirme
Bir meyve ağacının doğal şekli maksimum meyve üretebilmesi
Budamanın Püf Noktaları
Saat 10 Budama Açısı
Dar, V şeklindeki çatallar sonrasında korkunç yarılmalara açık davetiyedirler. Özellikle de ağacınızdan verimli bir şekilde mahsul alıyorsanız. Bu yüzden saat 10 yönündeki ya da 2 yönündeki açıları tercih edin.
Tomurcuğa Kadar Budama
Olabildiğince keskin ve düzgün kesikler atın ki iyileşmesi zor biçimsiz uç kalmasın. Tomurcuktan mümkün olduğunca uzak durun böylece geriye doğru ölmesini engellersiniz. Resimdeki gibi meyilli kesim yapın, gelişimleri çok güzel olacaktır.
Dalların Büyümesini İstediğiniz Yöne Doğru Budama
Her dalın farklı açılarda yönlenmiş tomurcukları vardır. Yeni gelişimin canlı olmasını ve ağacın merkezinden uzağa doğru olmasını istediğiniz için kesiminizi tomurcuğun üzerinde dışa doğru yapın. Bu ağacınızın yayvan bir şekilde büyümesini sağlayacaktır.
Bahçe ile uğraşan büyüklerimizin söylediği bir laf vardır: "Budama için en iyi zaman bıçağın en keskin olduğu zamandır." Aslında bu tam olarak doğru sayılmaz… Meyve ağaçları doğru zamanda, doğru şekilde budandıklarında daha iyi gelişirler. Bunu başarmanın yolları ise şunlardır:
Ağaçları dinlenme dönemlerinde budayın
Makasları çıkarmadan önce ağacın dinlenme dönemine girmesini bekleyin! Bu ağaç için en iyisidir ve sizin için de daha kolay olacaktır. Yapraklar döküldüğünde kesim yapacağınız yerleri daha kolay görebilirsiniz. Yukarıda belirtildiği gibi, budama sonbaharın veya kışın son dönemlerinde ya da baharın erken dönemlerinde yapılmalıdır. Kış ayları farklı iklim kuşaklarına göre değiştiği için doğru zamanlama da bulunduğunuz bölgeye göre değişecektir.
Meyve ağaçlarını belli bir şekilde budayın
Aşağıdaki tabloyu takip ederek güçlü, meyve veren ağaçlar için doğru budama yapabilirsiniz. Her yıl budamaya ve şekillendirmeye devam ederek genellikle küçük, iyileşmesi kolay kesikler açacaksınız.
Ağacın güçlü bir iskelet oluşturmasına yardımcı olun
Zayıf, hastalıklı, yaralanmış ya da dar açılı dalları ( kesişen ya da karışık dalların en zayıfı) ve çatallı dallardan birini kesin. Ayrıca dik uzanan dalları ve ağacın merkezine doğru büyüyen dalları da kesin. Ağacınızın çok kalın olmasını ya da çok kalabalık olmasını istemezsiniz ve uzunluğunu makul ölçüde tutmak iyidir. Ağaçlarımızın daha iyi meyve vermesi ana hedefimizdir ve budama bu hedefe ulaşmak için yapılır. Çizimlerdeki şekillere göre budama yapmaya çalışın fakat aynı zamanda ağacınızın kendine has duruşunu da korumasına izin verin.
Elma, Armut, Erik ve Kiraz Ağaçları Merkezi Budama Stili Örneği
Bu ağaçlar en verimli hallerine, budandıklarında ve merkezi ağaç olmak üzere terbiye edildiklerinde gelirler. Bu tarz bir ağaç piramit şekline sahiptir ve en yüksek noktası olarak tek bir lider dal uzanır. Bu lider dal yukarı doğru büyüyen ve tüm yan dalların yükseldiği uzun gövdenin en yeni uzantısıdır. Tüm güçlü büyüyen dallar gibi lider dal da her yıl geriye yöneltilmelidir. Lider dalın en yukarısındaki filiz yeni, güçlü bir lider dal üretir ve başka bir filizin daha uzun olacak şekilde büyümesine izin verilmemelidir. Yan dallar lider daldan dışarı doğru uzanan filizlerden seçilmelidir. Düşey olarak 10-15 cm aralığında olmalıdırlar ve ağaç gövdesinden farklı yönlere doğru yönlenmiş olarak düşeyden ziyade yatay olarak büyümelidirler.
Şeftali, Nektarin, Japon Eriği & Kayısı Ağaçları
Bu ağaçlar vazo şeklini alacak şekilde budanıp terbiye edildiklerinde en verimli hallerine gelirler. Bu tip ağaçlar merkezi lidere sahip olmamalıdırlar. Ağacın şekli gövdeden yükselen üç ile beş arasında ana dalın seçilmesi ve korunması ile kontrol edilir. Bu dallar farklı açılara yönlendirilmiş olmalıdır ve 45 cm'den daha az, 90 cm'den de daha yüksek olmayacak şekilde yerden çıkmalıdırlar. Ana dallar arasında büyümeyi dengeli bir şekilde sağlamak için resimde gösterildiği gibi budama yapınız.
Bodur Şeftali, Nektarin ve Kayısı Ağaçları
Bunlarda kesiklerin şekillendirilmesine gerek yoktur fakat çok yoğun büyüdüklerinden karışık ve birbiri ile rakip dalların düzenli olarak dinlenme dönemlerinde seyreltilmeleri gerekir.
Dalsız Ağaçlar
Dikim zamanı 71 - 91 cm yerden yüksekliğe kadar geriye budama yapın. Yeni dallar 7.5 -12.5 cm büyüdüklerinde, lider olması için ve dalların iskeletini oluşturması için bir filiz seçin.
