Η εικόνα της Θεοτόκου είναι τύπου Οδηγήτριας (0,3μ x 0,25μ). Είναι χωρισμένη σε δύο κομμάτια και τόσο κατεστραμμένη που κανέναν ίχνος από τις μορφές και τα ενθυμήματα των προσώπων που εικονίζονταν σε αυτή (της Παναγίας και του μικρού Χριστού) δε διακρίνεται. Διακρίνονται όμως τα διαγράμματα της Θεοτόκου και του μικρού Ιησού. Αυτά τονίζονται εντονότερα από την ασημένια και χρυσωμένη θήκη που τα περιβάλλει. Σε αυτήν υπάρχουν πρόσθετα οι επιγραφές IC. XC. MP. ΘΥ. H COYMELHTHCA (Ιησού Χριστού Μήτηρ Θεού η Σουμελιώτισσα).
Η εικόνα της Παναγίας, μετά από ενέργειες του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1930, μεταφέρθηκε από τον Πόντο στην Ελλάδα και αρχικά (για 20 χρόνια) φιλοξενήθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας. Επιθυμία των Ποντίων ήταν να βρεθεί κάποιο μέρος βραχώδες και ήσυχο, παρόμοιο με αυτό στον Πόντο, ώστε να χτιστεί η “Νέα” Μονή που θα φιλοξενούσε την εικόνα, κάτι που έγινε τελικά το 1951 στην περιοχή της Καστανιάς στο Βέρμιο, κοντά στην Βέροια Ημαθίας.
