با بررسی اجمالی در قرآن کریم که کتابی با ساختاری علمی است در می‌یابیم. در قرآن کریم واژه «حزن» چهل و دو بار و واژه «خوف» صد و بیست و چهار بار آمده است. با این وصف میزان وجود حزن حدود یک سوم واژه خوف است چراکه حزن نسبت به گذشته و تاریخ است و خوف نسبت به آینده است. واژه «خشیت» هم که در مورد حرمت‌هاست شصت و شش بار در قرآن کریم آمده است. در مجموع این سه واژه دویست و سی و شش بار آمده است.
اما ماده «وقایه» دویست و هجده بار و «هدی» سیصد و پانزده بار در قرآن کریم آمده است که در مجموع پانصد و سی و سه بار می‌شود. نسبت ۲۳۲ به ۵۳۳ به طور تقریبی ۲۹/۲ یعنی حدود نصف می‌شود. بنابراین قرآن کریم صیانت در مسیر را در پانصد و سی و سه بار بیان نموده است ولی وقتی به حزن، خوف و خشیت می‌رسد چه در موارد خلقی و چه در موارد حقی و جسمی و روحی دویست و سی و سه بار بیان می‌کند.
مواردی که نسبت به «حزن» آمده مذموم است و آن چه در مورد «خوف» و نیز «خشیت» آمده نسبت به اهل ایمان مذموم می‌باشد. مانند:
«فَمَنْ تَبِعَ هُدَای فَلاَ خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلاَ هُمْ یحْزَنُونَ».
اگر کسی تابع هدایت خداوندی باشد هرگز ترسان و محزون نمی‌گردد و به طور کلی معنا ندارد مؤمن خوف داشته باشد زیرا با وجود ایمان، وی مصون است و ترس و حزن موضوعی برای نشست پیدا نمی‌کنند مگر این که انسان در ایمان دارای مشکل باشد که در این صورت به طور اتوماتیک‌وار خوف و حزن و مکافات و بلا همراه او می‌آید.
با توجه به فرهنگ قرآن کریم نباید در جامعه اسلامی حزن و اندوهی راه یابد در حالی که از نظر روان‌شناسی اجتماعی باید اعتراف نمود در حال حاضر بیش‌ترین حزن برای کشورهای اسلامی است. در جامعه باید شادمانی و کامیابی با حزن بالانس شود.
آیت الله العظمی محمدرضا نکونام
