Sömürgecilik Nedir? Sömürgeciliğin ortak bir tanımından bahsetmek mümkün görünmemektedir. Bunun sebebi çok farklı coğrafyalarda, tarihin değişik dönemlerinde ve çeşitli devletler tarafından uygulanmış olmasıdır. Sömürgeciliğin tarihi bazı araştırmacılar tarafından antik döneme kadar götürülebilirse de etkileri ve sonuçları bakımından modern sömürgecilik günümüze kadar süren bir meseledir. Fenike, Yunan ve Romalıların uyguladıkları sömürgecilikte başka bir topluluğun ezilmesi söz konusu olmakla birlikte, eski çağlardaki sömürgecilik modern sömürgecilikten temel bir noktada ayrılmaktadır; sömüren ve sömürülen teknik bakımdan eşit veya çok yakın bazen de sömürülenin daha üstün olduğu bir durum söz konusuydu. Roma İmparatorluğu’nun Yunanlıları yönetmesi son duruma örnek olarak verilebilir. Antikçağdan itibaren güçlü devletler kendi vatandaşlarını ülke dışındaki arazilere zorunlu ve gönüllü olarak yerleştirmişlerdir. Söz konusu yerleşim yerlerine Latince colunus ve colonia (koloni) ismi verilmiştir. Bir yere göçüp yerleşme anlamına gelen colonia Roma İmparatorluğu döneminden itibaren “sömürge” anlamında kullanılmıştır. Başta coloniser (sömürgeleştirmek) ve colonisation (sömürgeleştirme) olmak üzere çeşitli kelimeler bu kökten türetilmiştir. Türkçede sömürge kelimesiyle eş anlamlı müstemleke kelimesi de yer almaktadır. Modern sömürgecilikte ekonomik bakımdan tarım ve zanaatla uğraşan toplulukların teknik bakımdan kendilerinden ileri durumda olan milletler tarafından kontrol altına alınmaları söz konusudur. Başka bir şekliyle modern sömürgecilik endüstrileşmiş bir uygarlık ile daha düşük seviyede ve bilhassa tarımla uğraşan uygarlık veya kültür arasındaki mücadeledir. Sömürgecilikte bir devletin kendi sınırları dışında kalan genelde deniz aşırı toprakları askeri müdahale başta olmak üzere çeşitli yollarla ele geçirmesi ve orada hakimiyet kurması söz konusudur. Bu hakimiyet yerli toplumlar üzerinde siyasi, iktisadi ve kültürel alanlarda üstünlük sağlayıp bölgedeki her çeşit imkanın yağmalanmasını içermektedir. Bu bakımdan 16. Yüzyılın başlarından itibaren sistemli bir şekilde uygulanmaktadır. Sömürgecilik ile yarı sömürgeciliği ayıran husus ilkinde ekonomik bağımsızlığın yanında siyasî bağımsızlığın da yitirilmiş olmasıdır. Diğer bir tanımda ise sömürgecilik medeni bir devletin göçebe hayat sürülmekte olan bölgeleri iskân edip söz konusu bölgenin gelişmesini sağlaması, aynı zamanda kendi malları için pazar yaratması olarak ifade edilmektedir. Özellikle bu son tanımdaki medenileştirme ve kalkındırma misyonu 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren birçok Batılı sömürgeci devlet tarafından dünyanın değişik coğrafyalarında yürüttükleri işgallere bir çeşit meşruiyet sağlamak için kullanılmıştır. Bu devlet adamları sıklıkla işgal ettikleri az gelişmiş ülke ve bölgelerde yaşayan insanları “uygarlığa kavuşturma” iddiasını dile getirmişlerdir. Şüphesiz bu iddiaların, sömürülen ülkelerin tarihin ilerleyen dönemlerindeki ekonomik seviyeleri ve teknik gelişmişlik düzeyleri düşünülürse, çok gerçekçi olmadığı kendiliğinden görülecektir. Bu bakış açısının arkasında sömürgeci güçlerin kendi uygarlıklarının üstünlüğüne inanmış, dolayısıyla bütün dünyaya bu uygarlığı hakim kılma anlayışının olduğuna dair görüşler mevcuttur. Burada şüphesiz diğer toplulukların seviyesi değerlendirilirken salt teknik bir değerlendirmede bulunulmakta, manevi ve spiritüel hususlar dikkate alınmamaktaydı. Batılı güçler 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde birkaç ülke hariç dünyanın tamamına yakınını işgal ederek sömürgeleştirmişlerdi. Bu sömürge imparatorluklarının kurucularını tarihte en çok Roma dönemindeki sömürgeci teşkilatlanma ve askerî güç kullanımı usulleri etkilemiştir. Zira Romalılar da modern Avrupa sömürgeciliğinde olduğu gibi yerlilerin imkanlarına el koymakla kalmayıp onları köleleştirmiştir.

свернуть